Page 25 - Język polski, Nowe Słowa na start! podręcznik, klasa 7

Cienie i blaski życia
Po przeczytaniu Cienie i blaski życia

1. Do kogo zwraca się podmiot liryczny? Co jest celem jego wypowiedzi?
2. Opowiedz, jakim zajęciom, zawodom podmiot liryczny przeciwstawia życie
mieszkańca wsi. Jakich argumentów w tym celu używa?
3. Wymień obowiązki gospodarza i gospodyni. Czemu służy ich praca?
4. Jak mieszkańcy wsi przedstawionej w utworze organizują sobie czas po pracy?
5. Jak rozumiesz słowa: A niedorośli wnukowie, / Chyląc się ku starszej głowie, /
Wykną przestawać na male?
6. Podsumuj własnymi słowami obraz życia na wsi wpisany w utwór Kochanow-
skiego. Jakie cechy można przypisać tej wizji?
7. Jakie podejście do życia zostało przedstawione w Pieśni świętojańskiej?
Wymień wartości ważne dla ludzi, którzy żyją według tej koncepcji.
8. Przeczytaj na głos kilka zwrotek utworu. Powiedz, co wpływa na rytm tekstu.

Nowa wiadomość

Pieśń – utwór stroficzny o regularnej budowie i wyrazistym rytmie, który jest oparty
na jednakowej liczbie sylab w wersach i stałym układzie rymów. W pieśniach często wy-
stępują refren oraz powtórzenia.

9. Korzystając z informacji podanych w ramce Kilka słów o lekturze, powiedz, któ-
re z obrzędów nocy świętojańskiej są Ci znane. Jak sądzisz, dlaczego tradycja
ta jest podtrzymywana? Co jest w niej atrakcyjnego?

Kontekst

W renesansie szczęście człowieka uważano za dobro najwyższe. Dlatego w utworach
literackich wiele uwagi poświęcano poszukiwaniu recepty na doskonałe i spełnione życie.
Jan Kochanowski swoje poglądy na ten temat wyraził przede wszystkim w dwóch księ-
gach pieśni. Poeta przekonuje w nich, że warunkiem zadowolenia z własnej egzystencji
jest zachowanie umiaru, równowagi i dystansu wobec kaprysów losu. Zdaniem Kocha-
nowskiego człowiek powinien doceniać uroki życia, np. uczty, tańce, zabawy, a jedno-
cześnie dbać o swój rozwój intelektualny i duchowy. Warunkiem osiągnięcia szczęścia
jest panowanie nad najniższymi instynktami oraz pielęgnowanie w sobie cech, takich jak
prawość, męstwo, uczciwość, troska o dobro innych ludzi. Wszystkie te wartości składają
się na moralny ideał, który Kochanowski, wzorem starożytnych, nazywał cnotą. W Polsce
w epoce odrodzenia powszechnie uważano, że szansę na takie godne i szczęśliwe życie
ma przede wszystkim szlachcic ziemianin. Wiejskie ustronie chroniło go przed zgiełkiem
świata, uczyło pokory i umiaru. Pozwalało żyć w harmonii z naturą.

81