Page 18 - Język polski, Nowe Słowa na start! podręcznik, klasa 7

Cienie i blaski życia

LEKTURA Cienie i blaski życia
OBOWIĄZKOWA Kontekst
Renesans
W utworach wielu pisarzy i poetów pojawiają się wątki autobiograficzne, czyli odwołania
do własnych doświadczeń życiowych, wspomnienie najbliższych ludzi lub ulubionych
miejsc. Przykładem takiego utworu jest fraszka Na lipę Jana Kochanowskiego, w której
poeta upamiętnił drzewo rosnące w pobliżu jego domostwa. Dzięki pracy biografów i ry-
cinom uwieczniającym wizerunek mistrza z Czarnolasu wiadomo, że poeta spędzał czas
w cieniu ulubionego drzewa.

Jan Kochanowski
Na lipę

PRZEPIS Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie,
NA SZCZĘŚCIE Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,
Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie
1
1 nawysszej
dawniej: najwyżej Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.
2
2 zawżdy Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,
dawniej: zawsze Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają .
3
3 narzekają
dawniej: śpiewają Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
4
4 szlachci Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły.
dawniej: uświetnia A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie ,
5
5 snadnie 6
dawniej: łatwo Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie. Ksawery Pillati,
6 łacno Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie 7 Jan Kochanowski
dawniej: szybko Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie . siedzący pod lipą, 1864 r.
8
7 kładzie
dawniej: traktuje
8 w hesperyskim
sadzie Po przeczytaniu
w mitologicznym 1. Kto się wypowiada w utworze Na lipę? Jak myślisz, dlaczego poeta posłużył się
ogrodzie bogów, takim zabiegiem?
w którym rosły złote 2. Wskaż epitety, za pomocą których podmiot liryczny ukazuje zalety wynikające
jabłka, podarunek
ślubny matki Zeusa, z odpoczynku w cieniu drzewa. Ustal, do jakich zmysłów się poprzez nie od-
Gai, dla jego przyszłej wołuje.
żony, Hery; ogród był 3. Na podstawie utworu Na lipę wyjaśnij, jaki był stosunek poety do natury, jakie
strzeżony przez nimfy
Hesperydy miejsce zajmowała w jego życiu.
4. Wymień argumenty, których używa się, by zachęcić do wypoczynku w gospo-
darstwie agroturystycznym lub na łonie natury. Które z nich odwołują się do
podobnych potrzeb, jak te opisane we fraszce?
5. Pomyśl o miejscu, w którym lubisz spędzać czas. Wymyśl co najmniej pięć sfor-
mułowań oddających jego zalety. W tym celu posłuż się różnymi środkami sty-
listycznymi.

74