Page 15 - Teraz matura język polski - vademecum z zadaniami poziom rozszerzony

III. Nauka o języku

Zdanie bezpodmiotowe

Zdanie bezpodmiotowe – zdanie, w którym nie ma podmiotu oraz w którym podmiotu nie można określić
na podstawie orzeczenia.

Rodzaje zdań bezpodmiotowych
dotyczące czynności lub stanów bliżej nieokreślonych osób Bawiono się do rana.
(formy czasownika zakończone na -no, -to lub czasowniki W parku wycięto wszystkie drzewa.
typu można, trzeba, należy z bezokolicznikiem) Trzeba pomyśleć o przeprowadzce.
mówiące o zjawiskach przyrody Zagrzmiało. Już świta. Błyska się. Chyba pada.
informujące o uczuciach i doznaniach Było zimno. Bardzo bolało. Ściska w dołku ze strachu.

Matura pisemna Wiedza w praktyce
Zadanie
Wyjaśnij, dlaczego autor posłużył się w tekście formami czasownika zakończonymi na -no, -to.

Gdy na indonezyjskiej wyspie Flores odkryto prawie Komentarz: Zadanie wymaga rozpoznania zdań
kompletny szkielet ludzkiej istoty sprzed 18 tys. lat, bezpodmiotowych i określenia ich funkcji w tekście.
pisały o tym wszystkie gazety, a odkopane kości Rozwiązanie:
pokazały wszystkie dzienniki telewizyjne. W zgodnej Autor tekstu posłużył się formami czasownika zakoń-
opinii naukowców mieliśmy do czynienia z odkryciem czonymi na -no, -to (odkryto, odkopano), aby zasygnali-
stulecia. Odkopano szkielet, który należał do przed- zować, że czynności, o których mowa (odkrycia na wy-
stawiciela nieznanego wcześniej gatunku człowieka. spie) miały miejsce już jakiś czas temu (w przeszłości), GRAMATYKA
Marcin Rotkiewicz, Nieznany człowiek a ich wykonawcy (odkrywcy) są mu nieznani.

Przydawka

Co określa? Na jakie pytania odpowiada?
najczęściej rzeczownik jaki? który? czyj? ile? czego? z czego?
Co oznacza? np. Ala to (jaka?) najlepsza uczennica w klasie.
cechę bądź właściwość kogoś lub czegoś Otrzymał od niej (który?) pierwszy list.
Czym jest wyrażana? Zjadł już (ile?) trzy ciastka.
przymiotnikiem, rzeczownikiem, liczebnikiem, Janek wysypał na stół garść (czego?) kulek
zaimkiem, wyrażeniem przyimkowym, (do czego?) do gry.
imiesłowem przymiotnym

Rodzaje przydawek
Przydawka Część mowy w funkcji przydawki Przykłady
przymiotna przymiotnik, zaimek, liczebnik, Wiosenne słońce mocno przygrzewało.
imiesłów przymiotnikowy Poprosił do klasy czwartego ucznia.
rzeczowna rzeczownik Nauczyciel polonista patrzył na uczniów z troską.
dopełniaczowa rzeczownik w dopełniaczu Wokół unosiła się woń kwiatów.
przyimkowa wyrażenie przyimkowe Kupiłem rękawiczki ze skóry.

77