Page 19 - Teraz matura język polski - vademecum z zadaniami poziom rozszerzony

V. Wiedza o kulturze

Tekst kultury – wytwór człowieka mający warto-
ści materialne i duchowe, stanowiący formalno-
­treściową całość uporządkowaną według okre-
ślonych reguł, poddający się interpretacji na
poziomie dosłownym i symbolicznym.
Tekstami kultury są m.in.: teksty literackie,
spektakle, filmy, piosenki, obrazy, rzeźby, graffiti,
gry komputerowe, przedmioty, ubiory, narzędzia.
Tekst ikoniczny to tekst kultury, którego tworzy-
wem jest obraz. Do odczytania tekstu ikoniczne-
go przydatna jest wiedza z historii lub teorii sztu-
ki, jednak równie ważna jest tu znajomość
kontekstów ogólnokulturowych. Natalia Rak, mural Dziewczynka z konewką, Białystok
– miasto stanowi tekst kultury, pełne też jest tekstów
Tekstami ikonicznymi są m.in.: dzieła malar- ikonicznych, zmieniających charakter przestrzeni,
skie, reklamy, plakaty, rzeźby, instalacje, komiksy. możliwych do interpretowania jak obrazy

KULTURA KULTURA POPULARNA
ZNAK
ARTEFAKT
TEKST KULTURY
TEKST IKONICZNY

Ogólny schemat interpretacji tekstu kultury POZALITERACKIE TEKSTY KULTURY

pierwsze wrażenia + opis formy + rekonstrukcja treści = analiza i interpretacja

Co widać? Jakie to jest? Kto, kiedy, gdzie, jak? Do jakich refleksji
Jakie emocje Jak to ukazano? • tytuł, temat i ocen doprowadzają
to wywołuje? • kształt • kontekst (biografia, historia, środki zastosowane
• funkcja kultura, konwencja) w dziele i jego wygląd?
• układ części • klucz interpretacyjny (temat
• kolor i in. +tytuł+kontekst)

W przypadku analizy dzieła sztuki jako tekstu kul- jest, aby analiza formy była ściśle powiązana
tury w powiązaniu z innymi jej tekstami (w tym li- z interpretacją głównych problemów treści
terackimi) pod kątem danego zagadnienia, ważne dzieła i temu zadaniu podporządkowana.

Najważniejsze zagadnienia w odbiorze tekstu kultury
Konwencja, np. realistyczna, abstrakcyjna, żar- trzymany przez postać, będący atrybutem bó-
tobliwa, prześmiewcza, pełna patosu, poważna, stwa, postaci mitologicznej czy wskazujący na jej
groteskowa, surrealistyczna; od jej właściwego zawód, funkcję lub pochodzenie społeczne.
rozpoznania zależy poprawna interpretacja, zgod- Symbole, alegorie – posługują się nimi często
na z intencją twórcy. twórcy plakatów, ponieważ w syntetycznej posta-
Konteksty kulturowe mogą dotyczyć wszelkich ci znaku zawierają one pojęcia często niemożliwe
obszarów ludzkiego życia, historii, obyczajowo- do ukazania w prostej formie, np. błazeńska czer-
ści, zwyczajów, poczucia humoru, tabu, sposobu wona czapka z dzwonkami.
ubierania, wytworów sztuki. Motywy, np. motyw dekoracyjny liści akantu
Elementy znaczące i powiązania między nimi, w architekturze, wskazujący na nawiązania do
np. w dawnym malarstwie może być to rekwizyt dziedzictwa antyku.

221