Page 12 - Wczoraj i dziś 7 - podręcznik

2 Narodziny faszyzmu

1 r. 476 r. 1492 r. 1914 r.
na co będę zwracać uwagę: starożytność średniowiecze nowożytność współczesność
• rządy faszystów we Włoszech, 1910 r. 1930 r. 1950 r.
• przejęcie władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera,
• kryzys demokracji w Europie.
1922 r. 1933 r. 1938 r.
„marsz pożar „noc kryształowa”
na Rzym” Reichstagu w Niemczech

Włochy po I wojnie światowej Rządy faszystów we Włoszech

Po I wojnie światowej w części państw europejskich W październiku 1922 r. doszło we Włoszech do
panowały pesymistyczne nastroje. Kryzys gospo- zamachu stanu. Oddziały „czarnych koszul” prze-
darczy i związane z nim rozczarowanie systemem prowadziły tzw. marsz na Rzym. Skłoniły w ten
demokratycznym powodowały wzrost nastrojów sposób króla do odwołania rządu i powierzenia
nacjonalistycznych. Popularność zyskiwały hasła urzędu premiera Mussoliniemu. Nie zlikwidowano
wprowadzenia rządów dyktatorskich. Zaczęły więc monarchii, ale pozbawiono władcę wpływu na bie-
powstawać partie o charakterze wodzowskim. żącą politykę.
Pierwszym państwem europejskim, w którym
wpływy zdobyli skrajni nacjonaliści, były Włochy. postać historyczna
Sprzyjało temu niezadowolenie Włochów z wyników
I wojny światowej. Tamtejsza gospodarka znajdowa- Benito Mussolini
ła się w złym stanie, a wysokie bezrobocie dotyka- 1883–1945
ło zwłaszcza byłych żołnierzy, którzy często wracali Był premierem Włoch i przy-
z frontu okaleczeni i bez perspektyw na lepsze życie. wódcą ruchu faszystowskiego.
To właśnie w ich środowisku powstały w 1919 r. Początkowo pracował jako
Związki Włoskich Kombatantów. Dwa lata później dziennikarz i działał w partii
przekształcono je w Narodową Partię Faszystowską, socjalistycznej. Wziął udział
która kierowała się skrajnie nacjonalistycznymi ide- w walkach na froncie I wojny
ami. Na jej czele stanął Benito Mussolini. Zbrojne światowej, a po jej zakończeniu
oddziały faszystów, nazywane od koloru umundu- organizował ruch kombatancki, który przekształcił
rowania „czarnymi koszulami”, za pomocą terroru w Narodową Partię Faszystowską. W 1922 r. objął
zwalczały pozostałe formacje polityczne. urząd premiera. Przyjął tytuł wodza – duce, wpro-
wadził system jednopartyjny oraz rozbudowywał
Faszyzm – zespół poglądów politycznych, które łączą w sobie armię i policję polityczną. W latach 30. XX w.
elementy nacjonalizmu, militaryzmu i antykomunizmu. Pozosta- dokonał napaści na Etiopię i Albanię. Współ-
wał w opozycji do liberalizmu i demokracji parlamentarnej, pracował z Hitlerem, wspierał generała Franco
a za najbardziej wrogą ideologię uznawał komunizm.
podczas wojny domowej w Hiszpanii. W 1940 r.
przystąpił do wojny po stronie Niemiec, poniósł
jednak szereg klęsk. W lipcu 1943 r. pozbawiono
go władzy i osadzono w areszcie. Został odbity
Wiązki rózeg fasces wraz z toporem przez hitlerowców i stanął na czele zależnego od
stały się symbolem Włoch za rządów Niemiec państwa faszystowskiego w północnych
Mussoliniego. Można je było zoba- Włoszech. W 1945 r. został schwytany przez wło-
czyć m.in. we włoskich kronikach skich partyzantów i rozstrzelany.
filmowych.

192