Page 8 - Wczoraj i dziś 7 - podręcznik
P. 8

1 Świat po I wojnie światowej






                                                              1 r.     476 r.    1492 r.    1914 r.
          na co będę zwracać uwagę:                            starożytność   średniowiecze  nowożytność  współczesność
          •  ład wersalski i jego konsekwencje,                1920 r.           1925 r.           1930 r.
          •  działalność Ligi Narodów,
          •  znaczenie wielkiego kryzysu gospodarczego.
                                                              28 VI 1919 r.   1925 r.    24 X 1929 r.
                                                              traktat      konferencja  czarny czwartek
                                                              wersalski     w Locarno     na giełdzie



             Ład wersalski                                    Traktaty pokojowe zawarto oddzielnie z każdym
                                                             z pokonanych państw. 28 czerwca 1919 r. podpisano
         W listopadzie 1918 r. zakończono działania wojenne.   w Wersalu traktat z Niemcami. Pozbawiono je ko-
         Zwycięskie mocarstwa zwołały konferencję, której ce-  lonii i znacznej części terytorium, m.in. do Francji
         lem miało być ustalenie powojennego ładu. Jej obrady   powróciły Alzacja i Lotaryngia, a Polska odzyskała
         odbywały się w Paryżu od stycznia 1919 r. do stycz-  Wielkopolskę i  Pomorze Gdańskie. Gdańsk oraz
         nia 1920 r. Najważniejsze decyzje podejmowali na niej   Kłajpeda z otaczającymi je terytoriami zostały prze-
         przywódcy Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii,   kształcone w wolne miasta i podlegały nowo powsta-
         Francji i Włoch, określani mianem Wielkiej Czwórki.   łej organizacji międzynarodowej – Lidze Narodów.

                                                  – tekst źródłowy –
                                                 Traktat wersalski


            W traktacie wersalskim znalazły się zapisy dotyczące zarówno powojennego losu Niemiec,
            jak i powstania Ligi Narodów.

            A. Statut Ligi Narodów                           armii niemieckiej do rozmiarów stałej siły zbrojnej
            Zasady. Statut Ligi Narodów, mającej na celu rozwój   bezpieczeństwa publicznego i odbiera Niemcom pra-
            współpracy pomiędzy narodami i zabezpieczenie po-  wo i środki odbudowy wielkiej armii narodowej. [...]
            koju i bezpieczeństwa, opiera się na następujących   F. Odszkodowania
            podstawach:                                      Zasada. Niemcy i  ich sprzymierzeńcy uznają swą
            Na przyjęciu pewnych zobowiązań nieuciekania się   odpowiedzialność za wszystkie straty i szkody, po-
            do wojny.                                        niesione gdziekolwiek przez państwa sprzymierzone
            Na zupełnej jawności stosunków międzynarodowych,   i zaprzyjaźnione. Niemcy zobowiązują się powetować
            opartych na sprawiedliwości i honorze.           wszystkie szkody wyrządzone ludności cywilnej i jej
            Na ścisłym przestrzeganiu prawa międzynarodowego   mieniu.
            i skrupulatnym poszanowaniu traktatów. [...]
            C. Kolonie niemieckie                              praca z tekstem źródłowym
            Niemcy zrzekają się na rzecz głównych mocarstw     1.   Przedstaw zasady, na których miał się opierać
            wszystkich swoich praw i tytułów do swoich posiadło-  nowy ład polityczny na świecie.
            ści zamorskich. [...]                              2.   Wymień postanowienia wobec Niemiec,
            D. Warunki wojskowe, morskie i aeronautyczne         które przedstawiono w powyższym fragmencie
            Dział I (warunki wojskowe) postanawia zmniejszenie     traktatu wersalskiego.
            Aeronautyka – lotnictwo.
                                             Źródło: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 59, Kraków 1924, s. 15–19.



          188
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13