Page 14 - Wczoraj i dziś 7 - podręcznik
P. 14
narodziny faszyzmu
Nazizm ludności podczas II wojny światowej. Słowianie, uzna-
Narodowy socjalizm, zwany w skrócie nazizmem, wani przez Hitlera za rasę niższą, mieli zostać sprowa-
powstał na podstawie nacjonalistycznych i rasistow- dzeni do roli siły roboczej, a następnie wyniszczeni.
skich poglądów filozoficznych, które kształtowały się Partia założona przez Hitlera nosiła nazwę Naro-
w XIX w. Naziści upowszechniali też hasła społeczne, dowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotniczej
np. dotyczące walki z bezrobociem, lecz odnosili je (NSDAP). Ukształtowała się na początku lat 20. XX w.
tylko do swojego narodu. W latach 20. XX w. ideo- w Bawarii. Początkowo była jedną z licznych działają-
logię ruchu narodowosocjalistycznego przedstawili cych w Niemczech organizacji skrajnie nacjonalistycz-
w swoich książkach Adolf Hitler (Mein Kampf, czyli nych, ściągającą pod swoje sztandary rozgoryczonych
Moja walka) oraz Alfred Rosenberg [czyt.: rozen- weteranów Wielkiej Wojny. W listopadzie 1923 r. nazi-
berg] (Mit XX wieku). Twierdzili oni, że Niemcy są ści zorganizowali w Monachium nieudany pucz. W re-
rzekomo rasą panów – nadludzi, której przeznacze- zultacie Hitler trafił do więzienia, co przysporzyło mu
niem jest zdobycie przestrzeni życiowej na wscho- popularności. W walce o władzę korzystał z partyjnych
dzie Europy, a także panowanie nad całym światem. oddziałów szturmowych – SA [czyt.: es-a], które rozbi-
Przywódcą partii i państwa miał być wódz – führer jały wiece przeciwników politycznych i toczyły regu-
[czyt.: firer], otoczony kultem całego narodu. larne walki uliczne z bojówkami innych partii. W ko-
Podobnie jak włoscy faszyści naziści za najnie- lejnych latach NSDAP stała się najpotężniejszą partią
bezpieczniejszą ideologię uznawali komunizm. Wy- w Niemczech. Sprzyjał temu wielki kryzys gospodar-
różniali się jednak zdecydowaną wrogością wobec czy, który Niemcy dotkliwie odczuli. Wybrany demo-
Żydów (antysemityzm) oraz niechęcią do chrześci- kratycznie rząd nie był w stanie sobie z nim poradzić,
jaństwa. Przywódca narodowych socjalistów Adolf a naziści kłamliwie o jego wywołanie obwiniali Żydów.
Hitler winą za wszelkie klęski Niemiec w I wojnie
światowej, za rewolucję bolszewicką w Rosji oraz postać historyczna
za rzekomy upadek kulturalny Europy obarczał Ży- Adolf Hitler
dów. Zdaniem Hitlera odpowiadali oni także za po- 1889–1945
wstanie znienawidzonego przez niego systemu de- Był niemieckim politykiem
mokratycznego. Naziści uważali Żydów i Romów za austriackiego pochodzenia, przy-
podludzi, co doprowadziło do ludobójstwa tych grup wódcą nazistów i kanclerzem
III Rzeszy. Walczył na froncie
Republika weimarska I wojny światowej. Od 1921 r.
stał na czele NSDAP. Dwa lata
W listopadzie 1918 r. po wybuchu rewolucji później przeprowadził nieudany
w Kilonii i ustąpieniu cesarza Wilhelma II pucz w Monachium, za co trafił na kilka miesięcy
Niemcy stały się republiką. W 1919 r. jej do więzienia. W tym czasie napisał książkę Mein
konstytucja została przyjęta przez Zgroma- Kampf, stanowiącą program ruchu nazistowskiego.
dzenie Narodowe podczas obrad w miejsco- W styczniu 1933 r. objął funkcję kanclerza Niemiec
wości Weimar [czyt.: wajmar]. Stąd też wzięła i wkrótce zdobył pełnię władzy. Brutalnie rozpra-
się potoczna nazwa państwa niemieckiego wił się z opozycją wewnątrz NSDAP, a następnie
w latach 1919–1933 – Republika Weimarska. w Niemczech. Wprowadził masowe prześladowa-
nia Żydów, Romów, działaczy lewicowych, mniej-
W tym okresie jej władze musiały zmagać się szości seksualnych. Rozbudował armię, a następnie
ze skutkami wielkiego kryzysu, koniecznością rozpętał największy konflikt zbrojny w historii
zapłaty ogromnej kontrybucji po przegranej świata. Podbił znaczną część Europy i realizował
I wojnie światowej oraz działalnością komu- politykę rasową – dążył do wyniszczenia Żydów,
nistów i nacjonalistów, starających się przejąć Romów, a w dalszej kolejności Słowian. W kwiet-
rządy w tym państwie. niu 1945 r. w obliczu klęski popełnił samobójstwo.
Antysemityzm – niechęć i wrogość wobec Żydów oraz osób pochodzenia żydowskiego; prowadzi do ich prześladowań i dyskryminacji.
Ludobójstwo – zbrodnia przeciwko ludzkości, polegająca na celowym wyniszczaniu całych narodów, grup religijnych lub rasowych.
Pucz – zamach stanu, niezgodne z obowiązującym prawem przejęcie władzy w państwie.
194
