Page 73 - Biologia na czasie 3 - podręcznik

Determinacja płci. Cechy sprzężone z płcią

y Cechy związane z płcią Zależność między genotypem a fenotypem
Niektóre cechy fenotypu wykazują związek samca i samicy w wypadku rogatości owiec
z płcią, mimo że geny je warunkujące nie znaj- Genotyp Fenotyp samicy Fenotyp samca
dują się w chromosomach płci, lecz w chromo-
somach autosomalnych. Ekspresja tych genów RR bezroga bezrogi
zależy od płci osobnika i jest warunkowana Rr bezroga rogaty
stężeniem hormonów płciowych w jego krwi. rr rogata rogaty
Cechy warunkowane w taki sposób noszą na-
zwę cech związanych z płcią. Ze względu na R – allel warunkujący brak rogów
różną zawartość męskich hormonów płciowych r – allel warunkujący występowanie rogów
samice i samce o takim samym genotypie różnią
się fenotypowo. odpowiedzialne za łysienie znajdują się w chro-
Przykładem cechy związanej z płcią jest wy- mosomie X. Oznaczałoby to, że jest to cecha
stępowanie rogów u niektórych ras owiec. Daw- sprzężona z płcią. Uczeni znaleźli jednak dwa
niej za taką cechę uważano również występują- warianty genu znajdującego się w chromosomie
cy u człowieka typ łysienia, które rozpoczyna 20, który również wpływa na tę cechę. Należy
się od utraty włosów na czubku głowy. Sądzono, zatem przyjąć, że za łysienie odpowiadają co
że gen warunkujący łysienie znajduje się na jed- najmniej dwa geny, a ich jednoczesna obecność
nym z autosomów, a o jego ekspresji decyduje zwiększa ryzyko wystąpienia tej cechy. Naj-
stężenie męskich hormonów płciowych, głów- prawdopodobniej jest to więc cecha warunko-
nie testosteronu. Niedawno odkryto, że geny wana wielogenowo.

Polecenia kontrolne
1. Określ znaczenie regionu pseudoautosomalnego dla prawidłowego rozdziału chromosomów
do gamet.
2. Wyjaśnij, jakie znaczenie ma proces inaktywacji jednego z dwóch chromosomów X
w większości komórek organizmu kobiety.
3. Określ prawdopodobieństwo wystąpienia daltonizmu u dziecka, jeżeli matka prawidłowo
rozróżnia barwy, a ojciec jest daltonistą.
4. Wzór upierzenia drobiu należy do cech sprzężonych z płcią. Potomstwo pasiastych kogutów
oraz jednolicie ubarwionych kur ma upierzenie pasiaste. Z kolei wśród osobników pokolenia
F 2 znajdują się osobniki pasiaste oraz jednolicie ubarwione w proporcjach 3:1. Oceń, który
z alleli genu (P czy p) decyduje o upierzeniu pasiastym, a który o upierzeniu jednolitym.
Uzasadnij swoją odpowiedź za pomocą dwóch argumentów. Podaj, jaki rodzaj determinacji
płci występuje u kur.
5. Oceń prawdopodobieństwo pojawienia się białookiego samca muszki owocowej
w potomstwie:
a) homozygotycznej czerwonookiej samicy i samca o białych oczach.
b) heterozygotycznej czerwonookiej samicy i samca o czerwonych oczach.
c) heterozygotycznej czerwonookiej samicy i samca o białych oczach.

71