Page 75 - Biologia na czasie 3 - podręcznik

Choroby chromosomalne i wieloczynnikowe

Przebieg replikacji DNA
Etap Opis
• Specjalne białka przyłączają się do DNA w tzw. miejscach inicjacji replikacji.
Początek replikacji • Następuje rozplecenie podwójnej helisy. Powstaje oczko replikacyjne (jego
(inicjacja)
boki nazywane są widełkami replikacyjnymi).
• Wiązania wodorowe są rozrywane przez helikazy, podwójna helisa zostaje
rozdzielona na dwa łańcuchy polinukleotydowe.
• Powstaje starter. Na nici wiodącej wbudowanie startera zachodzi tylko raz,
a na nici opóźnionej powtarza się przy tworzeniu każdego nowego fragmentu
Wydłużanie łańcucha Okazaki.
(elongacja) • Polimeraza DNA przyłącza wolne nukleotydy do nici matrycowej, po czym łą-
czy je ze sobą w nową nić DNA. Na nici prowadzącej odbywa się to w sposób
ciągły, natomiast na nici opóźnionej są wytwarzane kolejne fragmenty Okazaki.
• Startery są wycinane.
• Ligaza DNA łączy fragmenty Okazaki w ciągłą nić.
Zakończenie replikacji • Białka biorące udział w replikacji są odłączane.
(terminacja) • Powstają dwie potomne cząsteczki DNA.

Cechy kodu genetycznego
Kod genetyczny jest
jedno­ bezprzecin­ zdegenero­ niezacho­
trójkowy uniwersalny
znaczny kowy wany dzący
trzy kolejne jeden kodon między kolejnymi jeden amino- żaden nukle- najczęściej te
nukleotydy, czyli wyznacza do- kodonami nie kwas może być otyd danego same kodony
kodon, stanowią kładnie jeden występują nukle- kodowany przez kodonu nie wyznaczają
zapis jednego aminokwas otydy, które nie kilka różnych wchodzi te same
aminokwasu byłyby odczyty- kodonów w skład kolejne- aminokwasy
w łańcuchu poli- wane go kodonu u różnych
peptydowym organizmów

Porównanie genomów prokariotycznych i eukariotycznych

GENOM –
kompletna informacja genetyczna kómorki lub organizmu, zawarta w DNA;
również – materiał genetyczny wirusów (RNA lub DNA).
Genomy prokariotyczne Genomy eukariotyczne

• Mają niewielkie rozmiary. • Mają duże rozmiary.
• Leżą bezpośrednio w cytoplazmie komórki. • Przeważająca część genomu znajduje się w jądrze
• Zwykle cały genom jest zawarty w jednej czą- komórkowym.
steczce DNA (najczęściej kolistej nazywanej • Genom jądrowy występuje zwykle w postaci bar-
genoforem (chromosomem bakteryjnym). dzo długich, liniowych cząsteczek, u większości
• Poza genoforem w komórce może występować genom jądrowy jest podwójny.
kolista lub liniowa cząsteczka DNA plazmidowego • Poza jądrowym genomem występuje również
(plazmid). genom mitochondrialny, a u roślin także genom
• Zawierają mniejszą niż u eukariotów liczbę genów chloroplastowy w postaci kolistych cząsteczek
(geny ciągłe, bez intronów). DNA.
• Geny w genomie eukariotycznym są nieciągłe
(występują eksony i introny).

107