Page 83 - Chemia, To jest chemia, podręcznik, klasa 2

6. Paliwa kopalne i ich przetwarzanie

i nierównomierny. Powoduje nieregularną pracę silnika, tzw. stuka-
nie, i jego szybsze zużycie.
Odporność benzyny na spalanie stukowe w silnikach o zapłonie
iskrowym określa liczba oktanowa (LO).

J Jak ustalić liczbę oktanową (LO) benzyny?

Aby ustalić liczbę oktanową benzyny, porównuje się proces spalania
danego paliwa z procesem spalania mieszaniny dwóch węglowo-
dorów wzorcowych: izooktanu o łańcuchu rozgałęzionym i heptanu
o łańcuchu prostym. Najlepiej spośród nich spala się izooktan, a naj-
słabiej heptan.
Im większa liczba oktanowa, tym większa odporność na spala-
nie stukowe i lepsza jakość benzyny.
CH 3 CH 3
1 2 3 4 5
CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 CH 3 C CH 2 CH CH 3
spalanie heptanu CH 3
spalanie izooktanu
(2,2,4-trimetylopentanu)

Benzyna o LO = 95 spala
się tak jak mieszanina 95%
objętościowych izooktanu
i 5% heptanu.

LO = 0 LO = 95 LO = 100
spalanie spalanie
stukowe prawie
bezstukowe
Najmniejszą LO mają alkany Największą LO mają alkany rozgałęzione, alkany
nierozgałęzione. cykliczne oraz węglowodory nienasycone
i aromatyczne.
Jeśli analizowana benzyna spala się tak jak czysty izooktan, przyj-
muje się, że ma LO = 100, a jeśli spala się tak jak heptan, przyjmuje
się, że ma LO = 0.

J Jak podwyższyć LO benzyny?
Dodanie do benzyny środka przeciwstukowego, nazywanego po-
tocznie antydetonatorem, jest jednym ze sposobów podwyższenia
liczby oktanowej. Jednym z pierwszych antydetonatorów była jodyna,
czyli 3-procentowy roztwór jodu w etanolu. Przez wiele lat jako anty-
detonatory stosowano związki ołowiu. Wycofano je jednak z użycia
ze względu na ich dużą toksyczność i gromadzenie się w środowisku
przyrodniczym.
Obecnie jako środki przeciwstukowe wykorzystuje się m.in. alko-
hole (np. etanol CH CH OH) i etery – związki chemiczne o nazwach
2
3
83