Page 12 - Poznać przeszłość. Historia i społeczeństwo. Rządzący i rządzeni

u róde demokracji i republiki

Zmiany wprowadzone przez Klejstenesa day pocz - Kompetencje najwaniejszych organów wadzy w Atenach
tek demokracji. Osigna ona pen form w czasach Organy wadzy Kompetencje
sprawowania urzdu stratega przez Peryklesa. Areopag inicjatywa ustawodawcza,
W okresie walk wewntrznych w Helladzie wielokrot- W jego skad wchodzili prawo kontrolowania
nie wprowadzano tyrani. Najbardziej znane rzdy ty- wysocy rang urzdnicy, urzdników, czuwanie nad
raskie w Atenach przetrway pó wieku sprawowali których kadencja si przestrzeganiem prawa
je od 561 r. p.n.e. Pizystrat i jego synowie. zakoczya.
Rada Piciuset przygotowywanie projektów
y kto sprawowa wadz Kad z 10 jednostek ustaw poddawanych pod
wIAtenach? administracyjnych (fyl) gosowanie zgromadzenia
reprezentowao ludowego
Demokracja ateska staa si jedn z podstaw wspó- 50 przedstawicieli.
czesnych ustrojów politycznych i form rzdów. Jej
istot by osobisty wspóudzia wszystkich obywateli Zgromadzenie ludowe inicjatywa ustawodawcza,
w sprawowaniu wadzy. Polega on na uczestniczeniu (eklezja) prawo gosowania nad
w obradach zgromadzenia ludowego (eklezji). W ich W jego posiedzeniach ustawami, wybór urzdników,
nadawanie praw obywatelskich
brali udzia wszyscy
trakcie kady móg zabra gos. O losach polis wspóde- obywatele. oraz kierowanie polityk
cydowano poprzez udzia w gosowaniach. Posiedzenia zagraniczn
odbyway si cztery razy w miesicu i trway od rana Kolegium dziesiciu dowodzenie wojskiem i flot
do poudnia. W tym czasie Ateczycy nie wykonywali strategów
zaj , z których si utrzymywali. Pocz tkowo za udzia Z kadej z fyl wybierano
w obradach nie otrzymywali zapaty. Dopiero Perykles jednego stratega.
wprowadzi diety dla osób uczestniczcych w posiedze-
niach eklezji, a take urzdników, s dziów oraz czon-
ków Rady Piciuset gremium odpowiadajcego za W Atenach funkcjonowa sd ludowy (heliaja),
przygotowywanie spraw do rozpatrzenia przez zgro- rozstrzygajcy spory majtkowe oraz skargi wnoszone
madzenie ludowe. Chcia w ten sposób umoliwi za- przeciwko urzdnikom. Zasiaday w nim osoby wyloso-
angaowanie si w ycie polis wszystkim obywatelom. wane sporód wczeniej zgoszonych. Raz w roku wszy-
Kandydaci na ateskie urzdy, mianowani lub wybie- scy obywatele uczestniczyli w procedurze ostracyzmu.
rani drog losowania, musieli przej specjaln proce- Najpierw odpowiadali podczas posiedzenia eklezji na
dur. W jej trakcie odpowiadali na pytania dotyczce pytanie, czy który z Ateczyków zagraa ustrojowi.
swojego pochodzenia oraz wypeniania obowizków Jeli odpowied bya twierdzca, nast powao goso-
wobec Aten i rodziców. Kadencje urzdników byy wanie i osoba wskazana przez wikszo musiaa na 10
krótkie czste zmiany na stanowiskach publicznych lat opuci polis. Nie tracia jednak praw obywatelskich.
miay zapobiega korupcji.
y jeDno WIrÓnoroDnoci
Wspóczesne dyskusje na temat obywatelstwa rozpo-
czynaj si od odniesie do koncepcji staro ytnych
greckich i rzymskich. Dzieje si tak, poniewa to wa-
nie w antyku uksztatoway si poj cia obywatel oraz
obywatelstwo. Wnioski z prac staro ytnych mylicieli,
m.in. Arystotelesa, w duej mierze s aktualne do dzi.
Rozumienie przez nich obywatelstwa wynikao z oko-
liczno ci, w jakich powsta ten termin odpowiadao
wymogom organizacji spoeczno-politycznej greckiej
Ostrakony to gliniane skorupki, na których Ateczycy zapisywali polis. Wyra ny nacisk zosta po o ony na podmioto-
imiona osób zagraajcych ich zdaniem ustrojowi. Procedura wo polityczn obywateli i moliwo ich wspóde-
ostracyzmu obowizywaa w V w. p.n.e. W wyniku gosowa kilku-
nastu polityków musiao wówczas opuci miasto. Jednym z nich cydowania o najwaniejszych sprawach wspólnoty
by Temistokles twórca potgi morskiej Aten. politycznej.
y ostrakony, Ateny, V w. p.n.e.
y
Tyrania forma rzdów, w której jedna osoba samowolnie siga po wadz i za pomoc terroru panuje nad wszystkimi sprawami pastwa.

10