Page 9 - Poznać przeszłość. Historia i społeczeństwo. Rządzący i rządzeni

obywatel w polis ateskiej

Pastwo ateskie byo niewielkie, a liczba jego
obywateli stale rosa. W kolejnym stuleciu spowodo-
wa o to liczne zagro enia dla ustroju polis. W tej sy- 621Ir. p.n.e., pierwsze spisanie obowi zu-
Drakon
tuacji Ate czycy postanowili ograniczy mo liwo j cych praw, m.in. karnego
uzyskiwania praw obywatelskich. W 451/450 r. p.n.e.
Perykles wprowadzi prawo, zgodnie z którym oby-
watelem ateskim móg zosta tylko czowiek majcy 594/593Ir. p.n.e., strz nicie d ugów , zakaz
ich zacigania pod zastaw
rodziców Ateczyków. Solon osoby d u nika, przyznanie
Wany moment w yciu mieszkaca polis ateskiej praw politycznych ludno ci
stanowio wpisanie jego imienia na list obywateli nienale cej do arystokracji
jednostki administracyjnej zwanej demem. Dokony-
wano tego w uroczysty sposób podczas zgromadzenia
ludowego (eklezji), w którym brali udzia wszyscy oby- obj cie w adzy przez tyrana
watele. Wydarzenie to nast powao, gdy modzieniec 561527Ir. p.n.e., popartego przez ubog
ukoczy 18 lat. Uczestnicy zgromadzenia ludowego pizystrat ludno Aten, podzia cz ci
mogli wtedy zapozna si z nowym obywatelem, za- ziem nale cych do arysto-
kracji pomi dzy biednych
pamita go i w razie konieczno ci wiadczy o peni mieszkaców polis
jego praw. Mody czowiek, którego imi znalazo si
na licie, mia moliwo uczestniczenia w yciu poli-
tycznym polis oraz korzystania z praw obywatelskich. podzia Attyki na nowe jed-
Do jego obowizków naleay m.in.: pacenie podatków, 508/507Ir. p.n.e., nostki administracyjne (fyle),
suba wojskowa oraz prowadzenie przykadnego ycia. klejstenes powi kszenie Rady do 500
osób, utworzenie kolegium
y reformy ustrojowe wIAtenach 10 strategów
Na przestrzeni wieków ustrój staro ytnych Aten ewo-
luowa. Pierwotnie byy one monarchi rzdzon przez 451/450Ir. p.n.e.,
króla. Pó niej uksztatoway si w nich ró ne odmiany perykles wprowadzenie prawa
o obywatelstwie
oligarchii, w których rzdy sprawowaa arystokracja.
W efekcie reform Solona o udziale we w adzy nie decy-
dowao ju pochodzenie danej osoby, lecz jej majtek.

Falanga a prawa obywatelskie
Pocz tkowo w Grecji du e znaczenie mia a arystokra-
cja, która w czasie wojen tworzya oddziay jazdy. Jednak
w VII w. p.n.e. zmienia si technika wojenna decydujc
rol na polach bitew zaczli odgrywa cikozbrojni pie-
churzy, czyli hoplici. Walczyli oni w szyku zwanym falang,
skadajcym si z kilku szeregów. Wyposaenie hoplity
kosztowao mniej ni ekwipunek jedca. W rezultacie
wzrosa liczba osób czynnie zaangaowanych w dziaa-
nia militarne poleis. Doprowadzio to do powikszenia si
grupy ludzi, którzy mieli prawo uczestniczy w yciu poli-
tycznym miast-pastw i zabiera gos w sprawach wspól-
noty. Wprowadzenie falangi wpyno take na zmian ide-
au wojownika na polu bitwy najwaniejsze stay si jego
umiejtno wspódziaania i dyscyplina. Hoplici walczyli w ciasnym szyku. Kady z nich zasania tarcz
swój lewy bok oraz prawy bok ssiada. Bd jednego wojownika
móg doprowadzi do zaamania si szyku, przedostania si
wroga na tyy falangi oraz klski caej armii. Waniejsze od indywi-
W jaki sposób zmiana taktyki wojennej wpyna dualnego mstwa hoplitów byy wic ich zdyscyplinowanie, po-
?
na spoecznoci poleis? czucie wspóodpowiedzialnoci i braterstwa.

7