Page 16 - Poznać przeszłość. Historia i społeczeństwo. Rządzący i rządzeni

u róde demokracji i republiki

uczestników, lecz caych jednostek administracyjnych. cyceron
Najwy sz wadz w republice sprawowali konsulowie, 10643 p.n.e.
pretorzy i cenzorzy oraz senat, zoony z ok. 300 osób.
Urzdnicy byli wybierani przez zgromadzenia ludowe, a Marcus Tullius Ci-
skad senatu ustalali cenzorzy na list wpisywano by- cero by wybitnym
mówc i
polity-
ych wy szych rang urzdników, zasuonych onierzy kiem. W modo ci
oraz osoby uznane za godne sprawowania tego urzdu. pobiera nauki m.in.
od Greków. Nast p-
y kim by obywatel rzymu? nie rozpocz prak-
Po wprowadzeniu w Rzymie republiki najwiksze prawa tyk adwokack ,
polityczne mieli patrycjusze. Mogli oni nie tylko bra ale przerwa j, aby
czynny udzia w zgromadzeniach, tak jak plebejusze, odby sub woj-
lecz take piastowa urzdy i wybiera urzdników. skow . Po powrocie
do Rzymu zosta
Do obowizków wszystkich obywateli naleay m.in. obroc sdowym.
suba wojskowa i pacenie podatków. Prawa obywatel- Jego zdolno ci re-
skie przysugiway wycznie mczyznom. Obywatele, toryczne oceniano
przypisani do poszczególnych jednostek terytorialnych bardzo wysoko. W 75 r. p.n.e. obj urz d kwestora na Sy-
lub rodowych, podlegali prawu w ich obr bie. Obywa- cylii, a w kolejnych latach sprawowa w stolicy republiki
telstwo rzymskie nie dawao tak szerokich moliwo ci funkcje edyla, pretora oraz konsula. Napisa liczne mowy,
uczestniczenia w yciu pastwa jak ateskie, ale doty- tworzy poezje, interesowa si filozofi i histori pa-
stwa. Podczas walk o wadz w Rzymie wygosi 14 syn-
czyo czonków znacznie liczniejszej spoeczno ci. nych filipik mów skierowanych przeciwko Markowi
Obywatelem rzymskim mo na byo zosta albo z racji Antoniuszowi, na którego polecenie zosta pó niej
urodzenia (ac. cives nati), albo z mocy nadania (ac. cives zamordowany.
facti). Pierwszy z tych sposobów stanowi konsekwencj

róda i interpretacje
Walka oIprawa polityczne plebejuszy

Tytus Liwiusz opisa w Dziejach Rzymu od zaoenia miasta wydarzenia z 494 r. p.n.e., do których doszo
podczas jednej z wojen prowadzonych przez pastwo rzymskie. Plebejusze uzyskali wtedy moliwo
uczestniczenia we wadzy.
Midzy patrycjuszami a ludem wrza a wewntrzna niena- zapewnia , e senatorowie my l o tym, jak przyj z pomoc
wi , najwicej z powodu uciemi enia d u ników. Szemrali, ludowi. [...] Mowie tej doda zaraz wagi rozporzdzenia, e
e w polu walcz za wolno i pa stwo, a w domu przez nikt obywatela rzymskiego nie moe trzyma w kajdanach lub
wspóobywateli s wizieni i uciskani, i wolno ich bezpiecz- w wizieniu, eby ten nie móg zgosi si u konsula do wojska,
niejsza jest na wojnie ni w pokoju, pewniejsza w ród nieprzy- i dalej, e nie wolno zabiera lub sprzedawa dóbr onierza,
jació ni w ród obywateli. [...] dopóki ten b dzie w obozie, ani nie wolno trzyma w s ubie
W ród tych sporów zawis a nad Rzymem inna, jeszcze wi ksza jego dzieci lub wnuków. Po ogoszeniu tego rozporzdzenia
groza: je d cy laty scy nadbiegli z niepokojc wiadomoci , wszyscy d u nicy i ci, co byli na miejscu, wst pili natychmiast
e Wolskowie nadchodz z wojskiem jako wróg, by napa na do wojska [...].
miasto. Z innym sercem przyjli t wiadomo patrycjusze, Poczto wic obradowa nad wzajemnym porozumieniem
a innym lud [...]. Lud skaka z radoci, mówi , e sami bogo- i zgodzono si na takie warunki, e lud ma mie swoich urz d-
wie przychodz pomci bezwzgldno patrycjuszów! Jeden ników nietykalnych [...], a adnemu patrycjuszowi nie b -
drugiego namawia , eby nie stawa do wojska [...]. Konsul za- dzie wolno tego urz du piastowa. Obrano dwóch trybunów
koczy zebranie senatu i poszed na zgromadzenie ludu. Tam ludowych [...].
Staroytno. Teksty ródowe, oprac. G. Chomicki, S. Sprawski, Kraków 1999, s. 218220.

? praca ze ródami
1. Wymie przyczyny konfliktu w spoeczestwie rzymskim.
2. Wyjanij, dlaczego patrycjusze zgodzili si na utworzenie urzdów dla plebejuszy.

14