Page 67 - Biologia na czasie 3 - podręcznik

9 Determinacja płci.

Cechy sprzężone z płcią

Płeć człowieka jest determinowana genetycznie. Różnice w kariotypie kobiety i mężczyzny wi-
Decydują o niej geny znajdujące się w chromo- dać na kariogramie, czyli fotografii wszystkich
somach, nazywanych chromosomami płci. chromosomów człowieka ułożonych w pary
U niektórych zwierząt płeć dodatkowo może i ponumerowanych.
być uwarunkowana wpływem różnych czynni-
ków środowiska, np. u krokodyli – temperaturą
powietrza. W chromosomach płci znajdują się Chromosomy
również geny warunkujące cechy, które dzie- płci mężczyzny.
dziczą się wraz z płcią. Są to cechy sprzężone
z płcią.
y Chromosomy płci człowieka
Kompletny zestaw chromosomów człowieka
znajdujący się w diploidalnej komórce ciała,
czyli kariotyp, stanowią 23 pary chromosomów. Chromosomy
Ostatnią parę stanowią chromosomy płci, któ- płci kobiety.
re zawierają geny determinujące określoną płeć.
U kobiety chromosomami płci są dwa jednako- Kariogram (zdjęcie mikroskopowe barwione kompute-
we chromosomy X, u mężczyzny natomiast dwa rowo). Kariotyp kobiety zapisujemy jako 46, XX, gdzie
różne chromosomy: chromosom X i chromo- 46 oznacza ogólną liczbę chromosomów, a XX – chro-
mosomy płci. Kariotyp mężczyzny (46, XY) tworzą 22
som Y. Pozostałe 22 pary chromosomów są ta- pary autosomów oraz 2 chromosomy płci: chromosom
kie same u obu płci i noszą nazwę autosomów. X i chromosom Y.

Mechanizm dziedziczenia
płci u człowieka

Gamety powstające podczas mejozy zawierają 23 chromosomy,
w tym 1 chromosom płci. Zapisujemy to jako 23, X lub 23, Y.
Organizm kobiety wytwarza gamety zawierające wyłącznie
pojedynczy chromosom X. Organizm mężczyzny wytwarza połowę
gamet z chromosomem X, a połowę z chromosomem Y. Płeć
człowieka zależy od tego, czy do komórki jajowej wniknął plemnik
zawierający chromosom X czy plemnik zawierający chromosom Y
z genami determinującymi płeć męską.

Prawdopodobieństwo urodzenia się chłopca jest
takie samo jak prawdopodobieństwo urodzenia się
dziewczynki. Wynosi ono 50%.

65