Page 65 - Biologia na czasie 3 - podręcznik

Chromosomowa teoria dziedziczenia

y Sporządzanie genowej mapy chromosomie, są centymorgany (cM), nazy-
chromosomu wane też jednostkami mapowymi (j.m.). Jeden
Poznanie zależności między częstością zacho- centymorgan odpowiada 1% częstości zacho-
dzenia crossing-over a odległością między dwo- dzenia crossing-over.
ma genami w chromosomie pozwoliło Thoma- Morgan jest autorem pierwszych genowych
sowi Morganowi na mapowanie genów, czyli map chromosomów muszki owocowej. Podobne
określenie ich względnego położenia w chro- mapy opracowano później dla organizmów in-
mosomie. Morgan ustalił, że na podstawie czę- nych gatunków, m.in. niektórych roślin upraw-
stości c.o., którą mierzy się procentem wystę- nych (np. kukurydzy i pomidora) i człowieka.
pujących rekombinantów, można wnioskować 36,1 – szczątkowe skrzydła 1,5 białe oczy
o odległości między genami w chromosomie.
Oznacza to, że:
v im większa jest częstość zachodzenia c.o., tym
dalej od siebie są położone geny, 33,0 karmazynowe oczy 0,0 żółte ciało
v najrzadziej c.o. zachodzi między genami poło- Sposób rozmieszczenia wybranych genów
żonymi bardzo blisko siebie. w chromosomie X muszki owocowej ustalono,
Umownymi jednostkami, w których wyra- obliczając procent rekombinantów. Jednostki mapowe
(liczby naniesione na rysunku) obliczono z dokładnością
ża się odległości między genami w jednym do jednego miejsca po przecinku.

Krok po kroku

Obliczanie odległości między genami
szare ciało, czarne ciało,
Odległość między genami określa się na podstawie długie skrzydła x szczątkowe skrzydła
częstości zachodzenia crossing-over między dwoma AaBb aabb
genami sprzężonymi. Do tego celu wykorzystuje się
dwugenową krzyżówkę testową pomiędzy podwójną
homozygotą recesywną a badanym osobnikiem. ab Liczba osobników
Procent uzyskanych rekombinantów oznacza pro- potomnych
cent zachodzących procesów crossing-over. Z kolei AaBb 960
1% częstości zachodzenia crossing-over odpowiada AB szare ciało, 41,7%
jednej jednostce mapowej. Odległość między genami długie skrzydła
określa się więc, przeliczając liczbę uzyskanych Aabb 204
rekombinantów na procenty. Ab szare ciało, 8,9%
szczątkowe skrzydła
Przykład 1. aaBb 187
Muszki owocowe (Drosophila melanogaster) różnią aB czarne ciało, 8,1%
się m.in. długością skrzydeł i barwą ciała, przy czym długie skrzydła
kolor szary jest cechą dominującą, a długie skrzydła aabb 949
dominują nad skrzydłami szczątkowymi. Geny warun- ab czarne ciało, 41,3%
kujące obie cechy znajdują się w jednym chromo- szczątkowe skrzydła
somie. Poniżej przedstawiono wyniki krzyżówki prze-
prowadzanej przez Thomasa Morgana pomiędzy
podwójnie heterozygotycznymi osobnikami o sza- 1 Odczytaj z tabeli procent wszystkich otrzyma-
rym ciele i długich skrzydłach a osobnikami o czar- nych w wyniku krzyżowania rekombinantów, czyli
nymi ciele i szczątkowych skrzydłach. Na podstawie osobników o cechach mieszanych. Są to: muszki
danych zamieszczonych w tabeli podaj w jednost- o szarym ciele i szczątkowych skrzydłach – 8,9%
kach mapowych odległość pomiędzy parą genów i muszki o czarnym ciele i długich skrzydłach –
A i B w chromosomie. 8,1%.

63