Page 8 - Fizyka, Zbiór zadań, szkoła podstawowa

8 Jednostki i pomiary

Î Wyznaczanie objętości
Jeśli ciało ma kształt regularnej figury geometrycznej, jego objętość można obliczyć, ko-
rzystając z odpowiednich wzorów (zob. tabela s. 320).
Objętość cieczy mierzymy za pomocą menzurki (cylindra miarowego). Za pomocą men-
zurki można także zmierzyć objętość ciała stałego. Należy je włożyć do menzurki częścio-
wo napełnionej i sprawdzić, o ile podniósł się poziom cieczy.

Î Niepewność pomiarowa
Żaden pomiar nie jest idealnie precyzyjny. Linijka pozwala mierzyć długość z dokładno-
ścią do 1 mm, bo taka jest jej najmniejsza podziałka. Czasem jednak niepewność pomiaru
jest większa niż niepewność samego przyrządu. Stoper w telefonie komórkowym podaje
wynik z dokładnością do co najmniej 0,1 s, ale człowiek nie ma tak dobrego refleksu, aby
z podobną dokładnością naciskać przycisk.
Niepewność pomiarową (czyli dokładność pomiaru) zapisujemy razem z wynikiem po-
miaru, używając symbolu ±. Na przykład wynik 3 kg ± 200 g oznacza „3 kg z dokładno-
ścią do 200 g”.

Î Cyfry znaczące
Cyfry znaczące w liczbie to jej cyfry poza zerami na początku i na końcu. Oto przykłado-
we liczby, w których zaznaczono cyfry znaczące na niebiesko:
0,00267 8170000 0,00206 5080000 2,00589
Wyniki wielu obliczeń i pomiarów będziemy zaokrąglać do dwóch cyfr znaczących.
Gdy pierwsza pomijana cyfra jest równa co najmniej 5, zaokrąglamy w górę.
Oto przykłady:
654 000 ≈ 650 000
72 500 ≈ 73 000
217 190 ≈ 220 000
0,061524 ≈ 0,062
0,00382161 ≈ 0,0038

Î Obliczanie średniej wyników pomiarów
Aby zwiększyć dokładność pomiaru, daną wielkość mierzymy kilkakrotnie, a następnie
obliczamy średnią arytmetyczną ze wszystkich pomiarów (zob. przykład 2 s. 9).