Page 6 - Zbiór zadań z fizyki dla szkoły podstawowej

26 Kinematyka

R
Î ÎRuch niejednostajny, prędkość średnia i prędkość chwilowa
Ciała najczęściej poruszają się ze zmienną prędkością. Taki ruch nazywamy niejedno-
stajnym i określamy w nim prędkość chwilową (czyli prędkość w danym momencie, np.
wskazywaną przez prędkościomierz samochodu) oraz prędkość średnią, którą oblicza-
my, dzieląc całkowitą drogę przez całkowity czas ruchu:
s
v = t cał
śr
cał

Î ÎRuch jednostajnie przyspieszony i jednostajnie opóźniony
Przyspieszenie określa, jak zmienia się prędkość ciała w jednostce czasu. Obliczamy je,
posługując się wzorem:
zmiana prędkości Δv
przyspieszenie = czas a = t

Ruch, w którym przyspieszenie jest stałe, nazywamy jednostajnie zmiennym. Gdy prędkość
się zwiększa (przyspieszenie jest dodatnie), ruch nazywamy jednostajnie przyspieszonym,
a gdy prędkość się zmniejsza (przyspieszenie jest ujemne) – jednostajnie opóźnionym.

Prędkość chwilową w ruchu jednostajnie przyspieszonym można obliczyć, znając przy-
spieszenie i czas rozpędzania się ciała (zob. przykład 4).

R Î ÎDroga w ruchu jednostajnie przyspieszonym
Ciało poruszające się ze stałym przyspieszeniem a z prędkością początkową równą zeru
przebywa w czasie t, liczonym od początku ruchu, drogę:
1
s = at 2
2

Î ÎPrędkość i przyspieszenie to wielkości wektorowe
Prędkość jest wektorem. Na rysunku przedstawiamy ją za pomocą strzałki wskazującej,
w którą stronę porusza się ciało. Również przyspieszenie jest wektorem.

Dla ciała poruszającego się po linii prostej przyspieszenie skierowane jest:
• tak jak prędkość, gdy ciało się rozpędza,
• w przeciwną stronę niż prędkość, gdy ciało hamuje.

prędkość iprzyspieszenie prędkość przyspieszenie
do przodu do przodu do tyłu

samochód przyspiesza samochód hamuje