Page 4 - Przewodnik dla nauczycieli. Geografia, szkoła podstawowa

Szkoła podstawowa na czasie

Jak zwiększyć swój wpływ

na rozwój ucznia

Wkrótce szkoły podstawowe będą miały za sobą pierwsze, najtrudniejsze lata wdrażania
reformy oświaty. Większość nauczycieli prawdopodobnie miała już okazję uczyć swojego
przedmiotu zgodnie z nową podstawą programową na poziomie każdej klasy. Zanim
rozpocznie się nowy rok szkolny 2020/2021, a wraz z nim nowy cykl nauczania w klasach
1, 4 i 7, w głowie niejednego nauczyciela pojawi się refleksja na temat tego, które
rozwiązania się sprawdziły, a które wymagają zmian. Powrócą też rozmyślania o kwestii
najważniejszej, czyli o rozwoju ucznia. Jest to zatem dobry moment, aby porozmawiać
o tym, co wiemy o dzisiejszym uczniu szkoły podstawowej.

Dopasowanie rytmu zmian wiedni sposób stymulowany. Na przykład rozwój
Od czasu rozpoczęcia nauki (w wieku 7–8 lat) do wyspecjalizowanych struktur w mózgu jest zapro-
zdania egzaminu ósmoklasisty (w wieku 14–15 lat) jektowany w sposób umożliwiający intensywny roz-
uczeń szkoły podstawowej zdąży przejść trzy burz- wój kompetencji językowych, gdy dziecko osiąga
liwe i intensywne okresy rozwojowe: wczesny okres średni wiek szkolny (8./9. – 11./12. r.ż.). Jeśli jednak
szkolny (5./6. – 8./9. r.ż.), średni wiek szkolny (8./9. – dziecko w tym czasie nie będzie miało wsparcia
11./12. r.ż.) oraz wczesny okres dorastania (11./12. – dorosłych w kontakcie z tekstami złożonymi z coraz
14./15. r.ż.). Każdy z nich ma zupełnie inną charakte- bardziej zaawansowanych i jednocześnie zoptyma-
rystykę i inne cele. Podział edukacji szkolnej na etapy lizowanych pod względem poziomu trudności form
odzwierciedla specyfikę faz rozwojowych dziecka: językowych, kompetencje językowe nie rozwiną
klasy 1–3 i 4–6 w dużej mierze odpowiadają wiekiem się w wystarczającym stopniu. W takim przypadku
obu okresom szkolnym, natomiast klasy 7 i 8 – zawieść może zarówno bierność dorosłych (brak
początkom dorastania. wspólnej pracy analitycznej z tekstem), jak i nie-
Powiązanie organizacji oświaty z dynamiką rozwoju trafiona aktywność (dobór zbyt łatwych lub zbyt
dziecka świadczy o przekonaniu, że podczas naucza- trudnych tekstów do analizy).
nia ważne jest uwzględnienie specyfiki etapu rozwo- Fakt ten nadaje szkole specjalnego znaczenia, bo jest
jowego ucznia. Sztuką jest wsłuchać się w rytm tego ona, poza domem i rówieśnikami, najważniejszym
rozwoju i wyprzedzać go jedynie o mały krok, uni- elementem otoczenia dziecka. W dzieciństwie (któ-
kając nadmiernego przyspieszania lub blokowania rego koniec przypada na 11./12. r.ż.) jest wręcz ele-
zmian, ponieważ ich niedopasowanie do momentu mentem kluczowym ze względu na zakres rozwija-
rozwojowego może wyrządzić dziecku wiele szkód. nych umiejętności.

Bez szkoły ani rusz Rozwój dziecka w okresie szkolnym

Nauczanie i wychowywanie dzieci to ogromne Żeby jednak szkoła mogła odpowiednio oddziały-
wyzwania, jednak pewne jest, że dorośli muszą towa- wać na ucznia, potrzebna jest wiedza o tym, w jakich
rzyszyć dziecku w jego rozwoju. Mimo że proces obszarach dziecko w wieku szkolnym się rozwija.
ten jest zaprogramowany biologicznie i następuje Dotyczy to w szczególności rozwoju dzieci w wieku
automatycznie, może być prawidłowo zrealizowany pomiędzy 12. a 15. r.ż. – uczniowie w klasach 7 i 8
tylko przy udziale środowiska, w którym dziecko mają zupełnie inne potrzeby i uwarunkowania niż
żyje, i tylko wówczas, gdy jest przez nie w odpo- uczniowie w klasach niższych.

2