Page 41 - Tajemnice przyrody 4

Substancje wokół nas

znajdującej się w rurce termometru podnosi się, gdy tempera-
tura rośnie, a opada, gdy temperatura staje się niższa.

„ Gazy zajmują całą dostępną przestrzeń
Wszędzie wokół nas jest powietrze, chociaż go nie widzi-
my. Podobnie jak inne gazy, na przykład tlen i para wod-
na, nie ma ono własnego kształtu, tylko przyjmuje kształt
przedmiotu, w którym się znajduje, na przykład balonika.
Jeśli wypuścimy powietrze z balonika, nie zachowa ono jego
kształtu. Będzie się przemieszczać szybko i w różne strony
tak, że wypełni całą przestrzeń, w której się znajduje. Tak
samo zachowują się inne gazy.
Gazy, tak jak ciała stałe i ciecze, ulegają zjawisku rozsze-
rzalności cieplnej. Gdy temperatura gazu rośnie, zaczyna gorąca
woda
on zajmować coraz więcej miejsca – rozszerza się. Gdy tem-
peratura gazu maleje, zaczyna on stopniowo się kurczyć.

Powietrze zamknięte w butelce i balonie ogrzewa się
od gorącej wody. Pod wpływem wzrostu temperatury
zajmuje ono coraz więcej miejsca.

To najważniejsze!
• Wszystko wokół nas jest zbudowane z substancji.
• Substancje mogą występować w trzech stanach skupienia: stałym, ciekłym i gazowym.
• Ciała stałe mają określony kształt i zajmują określoną ilość miejsca w przestrzeni.
• Ciała stałe mogą być plastyczne, sprężyste lub kruche.
• Ciecze dostosowują swój kształt do kształtu naczynia.
• Gazy przyjmują kształt naczynia, innego przedmiotu lub pomieszczenia, w którym
się znajdują. Zajmują też całą dostępną przestrzeń.
• Zjawisko rozszerzalności cieplnej polega na tym, że ciała stałe, ciecze i gazy
rozszerzają się, gdy ich temperatura rośnie, a kurczą się, gdy ich temperatura maleje.

Czy wiesz, czy umiesz?

1. Wymień po dwa przykłady ciał stałych, cieczy oraz gazów.
2. Pogrupuj wymienione ciała stałe na plastyczne, sprężyste i kruche: a) blacha; b) modelina;
c) gąbka kąpielowa; d) kreda; e) gumka do ścierania; f) szklanka.
3. Opisz zasadę działania termometru cieczowego.
4. Wyjaśnij, na czym polega zjawisko rozszerzalności cieplnej.

39