Page 8 - Język polski PP. Przewodnik maturalny dla nauczycieli

NOWA Teraz matura

Zakres podstawowy Zakres rozszerzony

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze war- 7) określa rolę języka jako narzędzia wartościo-
tościującym; odróżnia słownictwo neutralne wania w tekstach literackich;
od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, 8) określa cechy stylu wypowiedzi internetowych
oficjalne od potocznego. oraz wartościuje wypowiedzi tworzone przez
internautów

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

1) rozumie pojęcie znaku językowego oraz języka spełnia wymagania określone dla zakresu podsta-
jako systemu znaków; rozróżnia typy znaków wowego, a ponadto:
i określa ich funkcje w tekście; 1) określa intencję wypowiedzi jako aktu o dwóch
2) zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz znaczeniach: dosłownym i implikowanym (pre-
jego składowe (komunikat, nadawca, odbiorca, supozycja);
kod, kontekst, kontakt); 2) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (fatyczną,
3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informa- magiczną);
tywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, 3) określa funkcje języka: poznawczą (kategory-
impresywną – w tym perswazyjną); zowanie świata), komunikacyjną (dostosowa-
4) rozpoznaje zjawiska powodujące niejedno- nie języka do sytuacji komunikacyjnej) oraz
znaczność wypowiedzi (homonimie, anakoluty, społeczną (budowanie wspólnoty regionalnej,
elipsy, paradoksy), dba o jasność i precyzję środowiskowej, narodowej);
komunikatu; 4) określa rolę języka w budowaniu obrazu świata.
5) posługuje się różnymi odmianami polszczyzny
w zależności od sytuacji komunikacyjnej;
6) odróżnia zamierzoną innowację językową od
błędu językowego; określa funkcje innowacji
językowej w tekście;
7) stosuje zasady etyki wypowiedzi; wartościuje
wypowiedzi językowe, stosując kryteria, np.
prawda – fałsz, poprawność – niepoprawność;
8) rozróżnia pojęcia manipulacji, dezinformacji,
postprawdy, stereotypu, bańki informacyjnej,
wiralności; rozpoznaje te zjawiska w tekstach
i je charakteryzuje;
9) stosuje zasady etykiety językowej w wypowie-
dziach ustnych i pisemnych odpowiednie do
sytuacji;
10) charakteryzuje zmiany w komunikacji języko-
wej związane z rozwojem jej form (np. komuni-
kacji internetowej).

Jak zredukowano wymagania dotyczące obszaru Tworzenie wypowiedzi?
Warto podkreślić, że – jeśli chodzi o obszar Tworzenie wypowiedzi – to na maturze niezbędna jest
przede wszystkim umiejętność redagowania tekstu argumentacyjnego, dlatego też w wymaga-
niach egzaminacyjnych na poziomie podstawowym uwzględniono zapisy podstawy programowej
dotyczące tworzenia wypowiedzi o charakterze argumentacyjnym, szkicu interpretacyjnego i szki-
cu krytycznego. Na poziomie rozszerzonym od ucznia, oprócz spełnienia wymagań określonych
dla zakresu podstawowego, wymaga się tworzenia eseju i interpretacji porównawczej. W związku
z tym zostały zachowane prawie wszystkie zapisy podstawy programowej dotyczące elementów
retorycznych. Zrezygnowano natomiast z wymagań dotyczących rozróżniania pragmatycznego
i etycznego wymiaru obietnic składanych w tekstach reklamy na poziomie podstawowym oraz
rozumienia pojęcia rubaszności na poziomie rozszerzonym.
W obszarze Mówienie i pisanie na poziomie podstawowym zrezygnowano z zapisów mówiących
o reagowaniu na przejawy agresji językowej, o tworzeniu form użytkowych (protokołu, opinii,
zażalenia) oraz referatu, o stosowaniu zwrotów adresatywnych i etykiety językowej. W wymaga-
niach w zakresie rozszerzonym nie ujęto zapisu dotyczącego tworzenia reportażu i felietonu.
Nie bez znaczenia jest, że w wymaganiach egzaminacyjnych został zachowany zapis dotyczący notatki
syntetyzującej, która jest nową formą i wymaga odniesienia się do dwóch tekstów nieliterackich. Umie-
jętność tworzenia notatki syntetyzującej jest bowiem niezbędna przy rozwiązywaniu testu Język polski
w użyciu, co potwierdzają zadania zamieszczone zarówno w Informatorze, jak i w arkuszu pokazowym.

6 Nowy egzamin maturalny z języka polskiego