Page 10 - Biologia na czasie 3 - maturalne karty pracy, zakres rozszerzony

SKORZYSTAJ
Z PODRĘCZNIKA
Zadanie 1. Temat 1.1.
1. Organizm człowieka jako funkcjonalna całość
Najlepiej poznaną małpą człekokształtną jest afrykański szympans (Pan troglodytes). Należy on
do typowo stadnych gatunków – grupy, w których żyją szympansy, mogą liczyć od 2 do 40
osobników. Szympans jest gatunkiem nadrzewnym. Do poruszania się po drzewach najczęściej
wykorzystuje brachiację, czyli ruch wahadłowy ciała, wykonywany za pomocą naprzemiennego
przekładania kończyn górnych wzdłuż gałęzi. Między gałęziami drzew szympans może również
poruszać się w pozycji pionowej. Ruch taki odbywa się z wykorzystaniem wszystkich kończyn.
Kończyny przednie szympansa są dłuższe od kończyn tylnych. Ponadto zwierzę to nie ma ogona,
a na ziemi może poruszać się na dwóch nogach. Charakterystycznym zachowaniem szympansa
jest budowanie gniazda zlokalizowanego co najmniej kilka metrów nad ziemią. W gnieździe
zwierzę spędza noc, śpiąc zwykle na boku z podwiniętymi kończynami tylnymi. Cechą typową
dla tego gatunku jest także zdolność wytwarzania narzędzi. Z kolei w ogrodach zoologicznych
obserwuje się wykorzystywanie przez szympansy ubrań lub narzędzi należących do ludzi. W sta-
dzie szympansy porozumiewają się między sobą za pomocą mimiki twarzy, pozycji ciała, gesty-
kulacji i ponad 30 różnych dźwięków. Analizy molekularne dowodzą, że pomiędzy szympansem
a człowiekiem występuje najmniejszy procent różnic w sekwencji nukleotydowej genomu.

Zadanie 1.1. (0–1)

Wskaż cechy, które są wspólne dla człowieka i szympansa.
A. Kończyny tylne dłuższe od kończyn przednich.
B. Brak ogona.
C. Brachiacja.
D. Stałe poruszanie się na dwóch nogach.
E. Używanie narzędzi.
F. Zdolność mowy artykułowanej.
G. Zdolność wydawania dźwięków.

Zadanie 1.2. (0–1)
Zaznacz trzy cechy, które odróżniają człowieka rozumnego od innych małp człekokształtnych.
A. Jedna para chwytnych kończyn. D. Silnie rozwinięte zachowania społeczne.
B. Pionowa postawa ciała. E. Zredukowane owłosienie ciała.
C. Posługiwanie się mową artykułowaną. F. Dobrze rozwinięty narząd zmysłu wzroku.

Zadanie 1.3. (0–3)
Podaj trzy cechy budowy anatomicznej, które są cechami wspólnymi człowieka rozumnego
i małp człekokształtnych.
1.

2.
3.

Zadanie 1.4. (0–1)

Określ, czy wykształcenie przeciwstawnego kciuka oraz znaczny rozwój kresomózgowia
stanowiły przełom umożliwiający powstanie ludzkiej cywilizacji. Odpowiedź uzasadnij.

10

14/07/2021 11:09
064975_BIOL_PP_BnC_ZR_RE_cz.3_MKP_srodki_001-192.indd 10 14/07/2021 11:09
064975_BIOL_PP_BnC_ZR_RE_cz.3_MKP_srodki_001-192.indd 10