Page 10 - Zrozumieć przeszłość

ZroZumieć prZesZłość

przez historyków w celu łatwiejszego i wy- przypisania obiektu do konkretnego roku,
godniejszego analizowania wydarzeń roz- dziesięciolecia lub wieku, ważne mogą być na-
grywających się na przestrzeni wieków. Nasi pisy – o ile zawierają informacje nawiązujące
przodkowie nie mieli świadomości, że żyją bezpośrednio albo pośrednio do daty jego po-
w starożytności lub średniowieczu, a tym bar- wstania. Niekiedy pomocne stają się wzmianki
dziej nie uważali za wyjątkowe dat uznawanych w źródłach pisanych. Jeśli dane znalezisko jest
przez nas z perspektywy czasu za przełomowe. jednostkowe i nie dysponujemy kolejnymi od-
kryciami z tego stanowiska, przydatne bywa
DatowanIe
porównanie tego obiektu z innymi, analo-
Przy badaniu zabytków materialnych szcze- gicznymi, o ustalonym czasie powstania. Do
gólne znaczenie ma określenie okresu ich po- badania zabytków z epok najwcześniejszych
chodzenia. Wykorzystuje się w tym celu różne wykorzystuje się metodę radiowęglową. Pro-
metody. Ogromną rolę odgrywa kontekst ar- mieniotwórczy izotop węgla 14C pomaga
cheologiczny – jeśli zabytek został odkryty określić wiek substancji pochodzenia orga-
wśród obiektów, które potrafimy umiejscowić nicznego – obecny w organizmach żywych
w czasie, możemy wstępnie oszacować datę w stałym stężeniu, wraz z ich śmiercią rozpada
jego powstania. W trakcie wykopalisk archeo- się on bowiem w określonym tempie. Ustalenie
lodzy wyodrębniają kolejne warstwy chro- jego ilości umożliwia przybliżone datowanie
nologiczne w rozwijających się przez długi badanego obiektu. Tę znaną od połowy XX w.
czas osadach. W ten sposób mogą ustalić metodę stosuje się w celu określania wieku zna-
chronologię względną, czyli ocenić, które za- lezisk pochodzących nawet sprzed 70 tys. lat.
bytki są wcześniejsze, a które późniejsze. Dla Inne możliwości oferuje dendrochronologia,
odtworzenia chronologii bezwzględnej, czyli czyli wiedza o wzroście drzew. Słoje drzew

chronoloGIa hIstorII
Ustalenie chronologii, czyli umiejscowienie wydarzeń
i zjawisk w czasie, jest jednym z podstawowych zadań
historyków. W przeszłości stosowano różne metody
rachuby czasu. Obecnie za moment przełomowy
(rok pierwszy) przyjmuje się umowną datę narodzin
Chrystusa. Wszystkie wcześniejsze wydarzenia
nastąpiły przed naszą erą (p.n.e.), późniejsze zaś –
w naszej erze (n.e.). Uznając czas narodzin Chrystusa
za rok pierwszy, ustalamy lokalizację wydarzeń na
osi czasu – podajemy rok (np. 2 r. p.n.e.) lub stulecie,
czyli wiek (np. X w. n.e.). W Wielkiej Brytanii, Zegar słoneczny, umieszczony na ścianie
Niemczech, USA, we Francji, a także w wielu innych kościoła św. Zygmunta w Szydłowcu, powstał
krajach powszechnie stosuje się sformułowania „przed w 1632 r. Świadczy od tym zapis: A Dni [Anno
Domini] 1632.
Chrystusem” (ang. before Christ, w skrócie B.C.) i „po
y kamienna tablica, Szydłowiec, XVII w.
Chrystusie”, czyli „roku Pańskiego” (łac. Anno Domini,
w skrócie A.D.). W Polsce, na wzór ustaleń ze Związku Radzieckiego, zamiast wcześniej
stosowanych określeń „przed Chrystusem” i „po Chrystusie” po II wojnie światowej przyjęły
się sformułowania „przed naszą erą” („p.n.e.”) i „naszej ery” („n.e.”).

? Jakimi wyrażeniami określa się daty sprzed narodzin Chrystusa?

8