Page 6 - Przewodnik dla nauczycieli. Fizyka, szkoła podstawowa

Szkoła podstawowa na czasie

je do zdobywania nowych umiejętności (na przy- na wszystkie inne obszary funkcjonowania. Często
kład wcześniej uczyły się czytać, a teraz zaczynają towarzyszy temu zagubienie, a nawet cofnięcie
czytać, by nabywać wiedzę o świecie). Uczą się niektórych funkcji (na przykład notuje się czasowe
bardziej złożonych form myślenia, rozwijają swoje spadki możliwości intelektualnych lub spadek
kompetencje językowe i trenują pamięć. poczucia własnej wartości). Wiek 11/12 – 14/15 lat
Uczą się też planować swoje działania, co pozwala oznacza także rewolucję w relacjach: zmniejsza się
im zwiększać efektywność i uzyskiwać samodziel- autorytet dorosłych, a ważne miejsce zajmują rówie-
ność w organizacji pracy. Jest to ważny element śnicy. Tymczasem wbrew pozorom nastolatki bardzo
poczucia kompetencji (poczucia, że potrafię wykonać potrzebują obecności i proaktywnych działań ze strony
dane zadanie, a do tego umiem je wykonać w spo- dorosłych. Ich rozwój umysłowy wchodzi w fazę
sób zgodny z normami i oczekiwaniami otoczenia). bardzo złożonych i zaawansowanych procesów, które
Osiągnięcie optymalnego poczucia kompetencji jest bez stymulacji i korekty dorosłych nie zrealizują się
zaś uważane przez psychologów za miernik skutecz- prawidłowo. Dlatego w tym okresie rola szkoły także
ności tego okresu rozwojowego. Wszelkie zaburzenia jest ogromna. Często rodzina nie jest w stanie zaofe-
w tym obszarze będą przeszkodą w ciągu całego życia rować dziecku wystarczającego wsparcia, natomiast
(niedocenianie lub przecenianie swoich możliwości, szkoła ma do dyspozycji profesjonalne, doskonale do-
brak pracowitości, brak umiejętności przyjmowania stosowane środki, odpowiednio stymulujące rozwój
krytyki, brak skłonności do uczenia się). intelektualny uczniów.
Żeby prawidłowo rozwinąć poczucie kompetencji, Znaczenia szkoły nie przekreślają bunty i kryzysy toż-
dzieci w wieku 8/9 – 11/12 lat potrzebują właściwej samościowe nastolatków. Powodują one jedynie to,
stymulacji ze strony otoczenia. Powinna ona pole- że nauczyciel potrzebuje zmiany strategii w budowa-
gać na dawaniu im odpowiednio skalibrowanych niu relacji ze swoimi uczniami.
zadań o rosnącej skali trudności i jednoznacznie
określonych celach, a także na przekazywaniu jasnej Natura kontra system
instrukcji wykonania tych zadań (najlepiej krok
po kroku). Połączenie celu z instrukcją sprawia, Utrudnieniem w pracy z uczniami szkoły podstawowej
że dzieci stopniowo uczą się samodzielnego budo- jest brak równomierności ich rozwoju. Natura działa
wania strategii rozwiązywania zadań. Pełni także inną inaczej niż system zaprojektowany przez człowieka –
ważną funkcję: zaspokaja potrzebę zgodności z nor- każde dziecko rozwija się we własnym tempie,
mami społecznymi. Dzieci w tym wieku są bowiem a czasami przechodzi także regresy rozwojowe. Szkoła
konformistami, a ich punktem odniesienia są – jeszcze tymczasem, która musi działać według uśrednionych
przez te ostatnie lata dzieciństwa – dorośli. norm, oferuje uczniom dwa przełomowe momenty,
Ze względu na skoncentrowanie tej fazy procesu po których oczekiwania i zadania rosną skokowo.
rozwojowego na poczuciu kompetencji szkoła odgrywa Pierwszym takim momentem jest klasa 4. Dzieci prze-
w tym okresie rolę nie do przecenienia. To ona chodzą wówczas z symbolicznego etapu przygoto-
w metodyczny sposób stawia przed uczniem kolejne wawczego (klasy 1–3) do „prawdziwej” szkoły. Czekają
zadania (coraz bardziej złożone) i jednocześnie stwarza tutaj na nie same nowości: wyższe i zróżnicowane
okazje do treningu ich wykonywania, jednoznacznie wymagania formułowane przez kilku różnych nauczy-
sygnalizując zgodność lub niezgodność z normami. cieli, oczekiwanie większej dojrzałości i pracowitości,
Co ciekawe, nauczyciele są dla dziecka w wieku 8/9 – a także zdolności do zmiany nawyków.
11/12 lat autorytetami. Mają ogromny wpływ na jego W drugim przełomowym momencie, klasie 7, znacznie
zainteresowania – dziecko będzie angażować się wzrasta poziom trudności przyswajanego materiału
w obszary wskazane przez nich jako ciekawe. i pojawiają się nowe, niełatwe przedmioty. Jednak
największym wyzwaniem dla uczniów jest potrzeba
wyboru dalszej ścieżki kształcenia. Przygotowania
Rozwój uczniów w klasach 7–8 egzaminacyjne to również nie lada wyzwanie dla roz-

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja nastolatków wijających się umysłów nastolatków.
w pierwszej fazie dorastania (umownie: uczniowie Empatia nauczyciela i sprawność psychopedago-
klas 7–8). Ich ciało intensywnie dojrzewa, co rzutuje giczna będą miały ogromne przełożenie na to, jak

4