Page 4 - Przewodnik dla nauczycieli. Fizyka, szkoła podstawowa

Szkoła podstawowa na czasie

Jak zwiększyć swój wpływ

na rozwój ucznia

Wkrótce szkoły podstawowe będą miały za sobą pierwsze, najtrudniejsze lata wdrażania
reformy oświaty. Zanim rozpocznie się nowy rok szkolny 2020/2021, a wraz z nim nowy cykl
nauczania w klasach 1, 4 i 7, w głowie niejednego nauczyciela pojawi się refleksja na temat
tego, które rozwiązania się sprawdziły, a które wymagają zmian. Powrócą też rozmyślania
o kwestii najważniejszej, czyli o rozwoju ucznia. Jest to zatem dobry moment,
aby porozmawiać o tym, co wiemy o dzisiejszym uczniu szkoły podstawowej.

Dopasowanie rytmu zmian dorosłych w kontakcie z tekstami złożonymi z coraz

Od czasu rozpoczęcia nauki (w wieku 7–8 lat) do bardziej zaawansowanych i jednocześnie zoptyma-
zdania egzaminu ósmoklasisty (w wieku 14–15 lat) lizowanych pod względem poziomu trudności form
uczeń szkoły podstawowej zdąży przejść trzy burz- językowych, kompetencje językowe nie rozwiną
liwe okresy rozwojowe: wczesny okres szkolny się w wystarczającym stopniu. W takim przy-
(5./6. – 8./9. r.ż.), średni wiek szkolny (8./9. – padku zawieść może zarówno bierność doro-
11./12. r.ż.) oraz wczesny okres dorastania (11./12. – słych (brak wspólnej pracy analitycznej z tekstem),
14./15. r.ż.). Każdy z nich ma zupełnie inną charakte- jak i nietrafiona aktywność (dobór zbyt łatwych lub
rystykę i inne cele. Podział edukacji szkolnej na etapy zbyt trudnych tekstów do analizy).
odzwierciedla specyfikę faz rozwojowych dziecka: Fakt ten nadaje szkole specjalnego znaczenia, bo jest
klasy 1–3 i 4–6 w dużej mierze odpowiadają wiekiem ona, poza domem i rówieśnikami, najważniejszym
obu okresom szkolnym, natomiast klasy 7 i 8 – począt- elementem otoczenia dziecka. W dzieciństwie
kom dorastania. (którego koniec przypada na 11./12. r.ż.) jest wręcz
Powiązanie organizacji oświaty z dynamiką rozwoju elementem kluczowym ze względu na zakres rozwi-
dziecka świadczy o przekonaniu, że podczas naucza- janych umiejętności.
nia ważne jest uwzględnienie specyfiki etapu rozwo-
jowego ucznia. Sztuką jednak jest wsłuchać się w rytm Rozwój dziecka w okresie szkolnym
tego rozwoju i wyprzedzać go jedynie o mały krok. Żeby jednak szkoła mogła odpowiednio oddziaływać
na ucznia, potrzebna jest wiedza o tym, w jakich ob-
Bez szkoły ani rusz szarach dziecko w wieku szkolnym się rozwija, szcze-
gólnie że uczniowie w klasach 7 i 8 mają zupełnie inne
Nauczanie i wychowywanie dzieci to ogromne potrzeby i uwarunkowania niż uczniowie w klasach
wyzwania, jednak pewne jest, że dorośli muszą towa- niższych.
rzyszyć dziecku w jego rozwoju. Mimo że proces ten
jest zaprogramowany biologicznie i następuje auto-
matycznie, może być prawidłowo zrealizowany Rozwój uczniów w klasach 4–6
tylko przy udziale środowiska, w którym dziecko Dzieci w środkowym wieku szkolnym (umownie:
żyje, i tylko wówczas, gdy jest przez nie w odpo- uczniowie klas 4–6) rozwijają się bardzo intensywnie.
wiedni sposób stymulowany. Na przykład rozwój Szybko rosną, a nawet zaczynają doświadczać pierw-
wyspecjalizowanych struktur w mózgu jest zapro- szych oznak dojrzewania. Przede wszystkim jednak
jektowany w sposób umożliwiający intensywny roz- doznają efektów wzrostu liczby synaps i neuronów.
wój kompetencji językowych, gdy dziecko osiąga Wskutek rozwoju mózgu uczniowie klas 4–6 stop-
średni wiek szkolny (8./9. – 11./12. r.ż.). Jeśli jednak niowo zyskują nowe oraz usprawniają już istniejące
dziecko w tym czasie nie będzie miało wsparcia narzędzia poznawcze. Zaczynają wykorzystywać

2