Page 10 - Poznać przeszłość

Po co nam historia?

Jak pracować Jak czytać TABLICE
z tekstem źródłowym? genealogiczne?
Teksty źródłowe wykorzystywane w badaniach historycznych Zarówno starożytność, jak i średniowiecze to epoki, w któ-
są bardzo różnorodne. Zwykle jednak ich właściwa interpreta- rych władzę często sprawowali kolejno przedstawiciele jednej
cja wymaga sprawdzenia, kiedy powstały, kto był ich autorem dynastii. Informacje na temat jej członków porządkują tablice
i w jakim celu je spisał. Udzielenie odpowiedzi na te pytania genealogiczne, na których czytelnie ukazane są daty życia,
pozwala określić, na ile wiarygodny jest przekaz, a zatem czy relacje pokrewieństwa, związki małżeńskie i okres sprawo-
może on być podstawą do wnioskowania o rzeczywistych wania funkcji. W naszym podręczniku w ten sposób zostały
wydarzeniach, czy jedynie o ich późniejszych wyobrażeniach. przedstawione dynastie panujące w Polsce w średniowieczu.
Przykładowo czytając średniowieczne kroniki, warto pamię-
tać, że ich autorzy czerpali często z tradycji ustnej, a swoje Jak poznajemy budowle
dzieła tworzyli na zamówienie dostojników świeckich i kościel- sprzed wieków?
nych lub władców, a więc nie zawsze mogli zgodnie z prawdą
opisywać wydarzenia niewygodne dla ich zleceniodawców. Budowle wznoszone w różnych epokach świadczą o możli-
W podręczniku publikujemy teksty źródłowe niewymaga- wościach ich fundatorów i umiejętnościach budowniczych
jące weryfikacji wiarygodności, ale odpowiedź na polecenia, w danej epoce, ale często są również nośnikiem pewnych idei.
którymi zostały opatrzone, będzie od Ciebie wymagać zazna- Ich odczytanie ułatwiają nam rzuty budowli, dzięki którym mo-
jomienia się z ich treścią i połączenia uzyskanych informacji żemy np. dostrzec, że gotycka katedra została wzniesiona na
z szerszą wiedzą zdobytą podczas lekcji. Wprowadzenia do- planie krzyża. Rzuty pozwalają przede wszystkim bez zaglą-
łączone do każdego z tekstów powinny dostarczyć Ci podsta- dania do wnętrza odczytać, jak skonstruowana była budowla.
wowych informacji niezbędnych do analizy źródła.
Konstrukcja bazyliki Wniebo-
wzięcia Najświętszej Maryi Panny
Jak pracować z ikonografią? w Gnieźnie została przedstawiona
na rzucie ukośnym tej budowli.
Rozmaite rysunki, obrazy, rzeźby i płaskorzeźby, czyli ikono-
grafia, są chętnie wykorzystywane przez historyków, gdyż
ukazują te elementy rzeczywistości, których zwykle nie
przedstawiano w źródłach pisanych. Dzięki nim przykładowo
możemy mniej lub bardziej dokładnie odtworzyć noszone
w przeszłości stroje czy też wygląd wnętrz. Tu jednak należy
pamiętać, że nie zawsze rolą artystów było realistyczne uka-
zanie otaczającego ich świata. Źródła powstawały zaś zgod-
nie z określonymi kanonami sztuki obowiązującymi w danej
epoce i przez to nie zawsze są dla nas zrozumiałe.
W naszym podręczniku znaczną większość ilustracji sta-
nowią źródła ikonograficzne pochodzące z epoki. Podpisy 3
do nich powinny też naprowadzić Cię na ich najistotniejsze Piramidy w Gizie, III tysiąclecie p.n.e.
elementy oraz poinformują, skąd źródło pochodzi i kiedy po-
wstało. Przyglądając się tym źródłom, na pewno jednak znaj- 1
dziesz dużo więcej interesujących wiadomości, które chciał 2
przekazać ich autor, a czasem także śladów, które pozostawił
całkiem niezamierzenie. 1 Ciemne grubsze linie na przekroju oznaczają elementy
murowane, czyli ściany, kolumny czy filary.
2 Przerwy w ciemnych grubszych liniach to okna i różnego
typu wejścia.
3 Cienkie czarne linie biegnące w poprzek pomieszczeń
oddają kształt łuków tworzących sklepienia budynku.

ćwiczenia
1. Wymień główne epoki historyczne oraz wskaż, jakie wydarzenia wyznaczają ich początek i koniec�
2. Wymień rodzaje źródeł historycznych i przedstaw sposób pracy z nimi�
3. Rozejrzyj się wokół siebie i wskaż przedmioty, które mogłyby posłużyć w przyszłości jako źródła
dla historyka badającego życie codzienne w pierwszej ćwierci XXI w�

8