Page 24 - Biologia na czasie 3 - podręcznik

3 Geny i genomy

Gen jest podstawową jednostką dziedziczności. Wszystkie sekwencje, które nie zawierają in-
Stanowi go fragment cząsteczki DNA, który formacji o budowie wytwarzanej cząsteczki,
zawiera informacje potrzebne do wytworzenia czyli introny i części regulatorowe genu, nazywa
cząsteczki białka lub RNA. Gdy białko składa się sekwencjami niekodującymi genu. Długość
się z więcej niż jednego łańcucha polipeptydo- sekwencji niekodujących jest różna u różnych
wego, informacja o każdym łańcuchu jest zawar- organizmów. U prostych organizmów, takich jak
ta w innym genie. drożdże, sekwencje niekodujące stanowią nie-
wielką część genu. U bardziej złożonych orga-
y Struktura genu nizmów, np. kręgowców, znacznie przekraczają
Wszystkie geny są zbudowane w podobny spo- one długość sekwencji kodujących i mogą sta-
sób. Wyróżnia się w nich: nowić nawet ponad 90% całego genu.
v części strukturalne – u organizmów eukario-
tycznych są one podzielone na eksony i introny.
Eksony to odcinki genu kodujące informację
o kolejności aminokwasów w białku lub nukle- Czy wiesz, że…
otydów w RNA. Introny to odcinki genu, które Przeciętny gen człowieka ma wielkość od kilku
nie pełnią funkcji kodujących; tysięcy do kilkudziesięciu tysięcy par zasad.
v części regulatorowe – biorą one udział w regu- Z tego na odcinki kodujące (eksony) przypada
lowaniu odczytywania informacji genetycznej. w nim jedynie ok. 1000 par zasad.

Geny nieciągłe i ciągłe

Ze względu na budowę wyróżnia się geny nieciągłe i geny ciągłe. Geny nieciągłe występują
głównie u organizmów eukariotycznych, a ciągłe – głównie u organizmów prokariotycznych.

część część część
regulatorowa strukturalna regulatorowa

ekson intron
Budowa genu nieciągłego. Geny nieciągłe zawierają introny i eksony.
Są one otoczone częściami regulatorowymi genu.

część część część Budowa genu ciągłego.
regulatorowa strukturalna regulatorowa W genach ciągłych nie występują
introny, dlatego środkowa część
genu zawiera same sekwencje
kodujące. Są one otoczone
częściami regulatorowymi genu.

22