Page 10 - Teraz Matura Chemia. Vademecum

1. Budowa atomu. Wiązania chemiczne

Promieniotwórczość sztuczna

Promieniotwórczość sztuczna to zjawisko polegające na samorzutnym rozpadzie nietrwałych jąder
sztucznych izotopów pierwiastków chemicznych, w którego wyniku jest emitowane promieniowanie.

Izotopy sztuczne
Izotopy sztuczne to izotopy promieniotwórcze, które nie występują w przyrodzie, a są otrzymywane
w wyniku reakcji jądrowych.

Reakcja jądrowa to proces polegający na bombardowaniu trwałych jąder atomowych strumieniem
cząstek, np. neutronów lub protonów, w wyniku czego mogą powstawać m.in. izotopy sztuczne.

Promieniowanie emitowane podczas rozpadu sztucznych radioizotopów
Jądra sztucznych radioizotopów ulegają rozpadom, w których wyniku mogą być emitowane:
• cząstki a promieniowanie emitowane również
–
• cząstki b przez naturalne izotopy promieniotwórcze
• fotony (c)
• neutrony + jest to tzw. sztuczne
Promieniotwórczość Zastosowania izotopów promieniotwórczych
• cząstki b (strumień pozytonów,
promieniowanie jądrowe
antyelektronów o ładunku dodatnim)

Zastosowanie izotopów promieniotwórczych zależy m.in. od: rodzaju i energii emitowanego przez nie
promieniowania, czasu ich połowicznego rozpadu, rodzaju pierwiastka chemicznego. Izotopy promie-
niotwórcze są wykorzystywane w medycynie, przemyśle i badaniach naukowych (tabela 5).
Tabela 5. Zastosowania wybranych izotopów promieniotwórczych

Symbole
Dziedzina Zastosowania
izotopów
11 C, N, O, F diagnostyka chorób nowotworowych (PET – pozytonowa emisyjna
13
18
15
tomografia komputerowa)
131 I diagnostyka i terapia chorób tarczycy
medycyna 201 Tl, Tc diagnostyka i terapia chorób układu krążenia
99
238 Pu, 241 Am w urządzeniach technicznych, np. w czujnikach dymu
75 Se, 169 Yb, 192 Ir w przyrządach kontrolno-pomiarowych, np. w defektoskopach,
grubościomierzach
przemysł 235 U, 239 Pu źródło energii jądrowej pochodzącej z rozszczepienia jąder izotopów,
np. w elektrowniach atomowych i w silnikach z napędem nuklearnym

3 13 badanie mechanizmów reakcji chemicznych, badanie procesów
H, C
metabolicznych, analiza jakościowa i ilościowa próbek
badania naukowe

16