Page 10 - Spotkania z fizyką 7 - podręcznik

VI Praca, moc, energia

kierunek ruchu
Praca jest wykonywana wtedy, gdy na ciało działa F
siła, a ciało porusza w kierunku innym niż kieru-
nek prostopadły do kierunku działania siły. s
"
Kierunek działania siły F
Pracę oznacza się literą W (ang. work – praca). Jeśli kie- jest zgodny z kierunkiem
ruchu ciała.
"
runek działania siły F i kierunek ruchu ciała są zgodne,
to pracę można obliczyć ze wzoru:

praca = siła ∙ droga W = F · s

Uwaga. Nawet przy zgodnych kierunkach prędko-
ści i działającej siły, wektory te mogą mieć przeciwne
zwroty. Dzieje się tak np. gdy ciało dzięki bezwładności
porusza się przeciwnie do działającej na nie siły (np.
siły tarcia). W takiej sytuacji mówimy, że ciało wyko-
nuje pracę przeciwko sile tarcia.
Praca mechaniczna jest wykonywana również wtedy,
gdy następuje odkształcenie ciała. Wtedy pod wpły- Nie każda praca wykonywana
w życiu codziennym jest
wem działania siły następuje przemieszczenie jednych pracą w sensie fizycznym.
fragmentów ciała względem innych.

R Siła nierównoległa do kierunku ruchu
Jeśli kierunek działającej na ciało siły nie jest zgodny z kierunkiem ruchu ciała,
wówczas wykonanej pracy nie można obliczyć z powyższego wzoru. Na przykład,
"
gdy ciągniesz sanki, działasz na nie siłą F, a zatem zgodna z przemieszczeniem
"
"
"
sanek jest tylko część siły. Siłę F można rozłożyć na tzw. składowe F 1 i F 2 (jak na
zdjęciu), z których każda powoduje inny skutek.

F
" F 2
" F
F 2 F 1
"
F 1
"
F – siła, z jaką ciągnięte są sanki,
" "
F 1 – składowa pozioma siły ,F
która wykonuje pracę równą
W = F 1 · s,
" "
F 2 – skladowa pionowa siły ,F
powoduje tylko zmniejszenie
nacisku wywieranego przez
sanki na śnieg.

200