Page 22 - Tajemnice przyrody 4 - podręcznik

DZIAŁ 1. POZNAJEMY WARSZTAT PRZYRODNIKA

„ Gnomon pomaga wyznaczyć kierunki główne Dowiedz się więcej
Jeżeli nie masz kompasu, możesz wykorzystać gnomon,
czyli przyrząd do obserwacji Słońca i wyznaczania kierunku
północnego w terenie. Gnomonem może być prosty patyk
lub pręt dowolnej długości wbity w ziemię.
Przy wyznaczaniu kierunku północnego za pomocą
gnomonu wykorzystujemy jego cień, dlatego powinniśmy
to robić w słoneczny dzień. W miarę przesuwania się Słoń-
ca nad widnokręgiem zmienia się zarówno długość, jak
i położenie cienia gnomonu.

Krok po kroku

Jak wyznaczyć kierunki główne za pomocą gnomonu?
1. Potrzebne ci będą: zegarek, kartka z bloku technicznego, duży cyrkiel, prosty patyk
o długości około 10 cm, plastelina, ołówek i linijka.
2. Narysuj na kartonie cyrklem od trzech do sześciu okręgów o wspólnym środku.
3. W środku najmniejszego okręgu plasteliną przymocuj pionowo patyk, który będzie
gnomonem.
4. Około 20 min przed godziną 12.00
poczekaj, aż koniec rzucanego przez
gnomon cienia dotknie któregoś
z narysowanych okręgów. Zaznacz
to miejsce ołówkiem. Obserwuj, jak przed 12.00 po
cień gnomonu staje się coraz krótszy 12.00 12.00
w miarę wznoszenia się Słońca nad
widnokręgiem. Około godziny 12.00
cień będzie najkrótszy.
5. Po godzinie 12.00 poczekaj, aż wydłużający
się cień gnomonu dotknie tego samego
okręgu. Znowu zaznacz miejsce zetknięcia
cienia gnomonu z okręgiem.
6. Połącz zaznaczone punkty linią
(na rysunku w kolorze niebieskim)
i wyznacz jej środek za pomocą linijki.
Następnie połącz linią wyznaczony
środek z podstawą gnomonu. Ta nowa
linia (na rysunku w kolorze czerwonym)
wyznacza kierunek północny.
7. Wiesz już, gdzie jest północ, więc
możesz wyznaczyć pozostałe
kierunki główne. N

20