Page 31 - Biologia na czasie 2 - podręcznik

2 Ośrodkowy układ nerwowy

Do ośrodkowego układu nerwowego (OUN) Kresomózgowie jest największą częścią mó-
należą mózgowie oraz rdzeń kręgowy. Narzą- zgowia człowieka. Ma postać dwóch półkul, po-
dem nadrzędnym jest mózgowie, które u czło- łączonych ze sobą za pomocą włókien tworzą-
wieka waży średnio 1,4 kg, stanowiąc zaledwie cych ciało modzelowate (inna nazwa: spoidło
2% całkowitej masy jego ciała. Mózgowie po- wielkie). W skład półkul wchodzą: istota szara,
trzebuje do sprawnego funkcjonowania aż 20% tworząca korę mózgu, oraz położona pod nią
tlenu pobieranego przez organizm w spoczyn- istota biała, tworząca drogi nerwowe. Grubość
ku. Ostateczną masę (ok. 1,1–2 kg) osiąga ok. kory mózgu waha się w granicach 1,5–6 mm.
20. roku życia człowieka. Wzrost mózgowia Kora jest zbudowana z gęsto upakowanych
następuje głównie w wyniku powiększania się komórek nerwowych (ok. 10 mld). Pozwala to
wypustek neuronów oraz rozwoju gleju. U ludzi na wytworzenie olbrzymiej liczby synaps (każ-
nie zaobserwowano związku między masą mó- dy neuron kory mózgu ma 5–6 tys. synaps).
zgu a zdolnościami intelektualnymi, jeśli masa Tworzy ona liczne fałdy, porozdzielanie bruz-
ta mieści się w podanym przedziale. dami (wgłębieniami), co wydatnie zwiększa jej
2
powierzchnię (ma ona ok. 2000 cm ). Bruzdy
y Podział mózgowia dzielą powierzchnię półkul na płaty. W obrębie
Biorąc pod uwagę sposób kształtowania się każdej półkuli wyróżnia się cztery parzyste pła-
mózgowia w czasie rozwoju zarodkowego, ty. Są to: płat czołowy, ciemieniowy, skroniowy
narząd ten dzieli się na: kresomózgowie, mię- i potyliczny.
dzymózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie Międzymózgowie jest całkowicie ukryte pod
wtórne (móżdżek i most) oraz rdzeń przedłu- półkulami kresomózgowia. Ważną jego częścią
żony. W podziale stosowanym w medycynie jest podwzgórze. Znajdują się tu ośrodki czyn-
kresomózgowie i międzymózgowie określa się ności wegetatywnych, czyli niezależnych od
jako mózg, a śródmózgowie, most i rdzeń prze- woli, np. ośrodki termoregulacji, pragnienia,
dłużony jako pień mózgu. Osobną częścią wy- głodu i sytości. Neurony podwzgórza pełnią
różnianą w tym podziale jest móżdżek (część funkcję wydzielniczą, nadrzędną w stosunku
tyłomózgowia wtórnego). do układu dokrewnego. Uwalniają hormony
Budowa mózgowia
PODZIAŁ MÓZGOWIA ciało
modzelowate
podział rozwojowy podział kliniczny

kresomózgowie
mózg
międzymózgowie

śródmózgowie

tyłomózgowie wtórne pień mózgu podwzgórze
(móżdżek i most) (oprócz móżdżku)
przysadka
most móżdżek
rdzeń przedłużony
kresomózgowie tyłomózgowie wtórne
móżdżek międzymózgowie (móżdżek i most)
śródmózgowie rdzeń przedłużony
243