Page 31 - Przewodnik dla nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych. Język polski. Matura 2015

EGZAMIN PISEMNY POZIOM PODSTAWOWY

Przykadowe zadanie maturalne

Przykad 1. Rozprawka problemowa
Czym może być dla człowieka podróżowanie? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do
podanego fragmentu reportażu Ryszarda Kapuścińskiego oraz innych, wybranych przez siebie, tekstów kultury.
Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

Jeżeli nawet latami nie sięgałem do Dziejów*, pamiętałem o ich autorze**. Był postacią kiedyś realną i rzeczywi-
stą, potem na dwa tysiąclecia zapomnianą, a dziś, po tylu wiekach, dla mnie przynajmniej – znów żywą. Obdarzyłem
ją teraz wyglądem i cechami, jakie chciałem jej nadać. Był to już mój Herodot, a przez to, że mój – szczególnie mi
bliski, taki, z którym miałem wspólny język i mogłem porozumieć się w pół słowa.
Jednakże takich zapaleńców jak Herodot nie rodzi się wielu. Przeciętny człowiek nie jest specjalnie ciekaw świa-
ta. Ot, żyje, musi jakoś się z tym faktem uporać, im będzie go to kosztowało mniej wysiłku – tym lepiej. A przecież
poznawanie świata zakłada wysiłek, i to wielki, pochłaniający człowieka. Większość ludzi raczej rozwija w sobie
zdolności przeciwne, zdolność, aby patrząc – nie widzieć, aby słuchając – nie słyszeć. Więc kiedy pojawia się ktoś
taki jak Herodot – człowiek owładnięty żądzą, bzikiem, manią poznania, a jeszcze obdarzony rozumem i talentem
pisarskim – to fakt taki przechodzi od razu do historii świata!
Tak naprawdę nie wiemy, co ciągnie człowieka w świat. Ciekawość? Głód przeżyć? Potrzeba nieustannego dzi-
wienia się? Człowiek, który przestaje się dziwić, jest wydrążony, ma wypalone serce. W człowieku, który uważa, że
wszystko już było i nic nie może go zdziwić, umarło to, co najpiękniejsze – uroda życia. Herodot jest tego przeciwień-
stwem. Ruchliwy, zaabsorbowany, niestrudzony nomada, pełen planów, pomysłów, hipotez. Ciągle w podróży. Nawet
kiedy jest w domu (ale gdzie jest jego dom?), to albo wrócił z wyprawy, albo już przygotowuje się do następnej.
Podróż jako wysiłek i dociekanie, jako próba poznania wszystkiego – życia, świata, siebie.
Nosi w myślach mapę świata, zresztą sam ją tworzy, zmienia, uzupełnia. To żywy obraz, ruchliwy kalejdoskop,
migocący ekran. Dzieje się na nim tysiąc rzeczy.
Na mapie Herodota jest Grecja i Kreta, Persja i Kaukaz, Arabia i Morze Czerwone. Nie ma ani Chin, ani obu Ame-
ryk, ani Pacyfi ku. Brak mu pewności, jaki jest kształt Europy.
Na podstawie: Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem, Kraków 2005.

* Dzieje – starożytne (V w. p.n.e.) dzieło historyczne autorstwa Herodota, w którym opisane są jego podróże po całym ówczesnym świecie (Azji, Bliskim Wschodzie,
Północnej Afryce i Europie).
** Herodot z Halikarnasu – historyk grecki żyjący w V w. p.n.e., zwany „ojcem historii”, a także „ojcem geografi i”. Jedynym zachowanym jego dziełem są Dzieje.

Przykadowa realizacja zadania
1
„Czym może być dla człowieka podróżowanie?”. Reportażysta zastanawia się, czy jest to rzecz potrzebna w życiu
każdego człowieka.
Według autora podróż jest bardzo ważna. Pisze o tym w przywołanej powyżej książce, której bohater poznaje świat
z „Dziejami” Herodota w ręku. Jest on człowiekiem energicznym, dążącym wytrwale do celu. Kresem jego wędrówki jest
nie tylko poznanie nowych miejsc, ale przede wszystkim samego siebie. Kapuściński uważa, że współcześni ludzie nie są
specjalnie ciekawi świata, nie mają potrzeby nieustannego dziwienia się. Mają „wypalone serce” i nie potrafi ą mądrze
korzystać z życia. Reportażysta odkrywa przed czytelnikiem prawdę, że podróż to próba zrozumienia wszystkiego –
życia, świata, siebie. Stanowisko to jest przekonujące – w ten sposób traktują podróże także różne postacie literackie.

1 Przedstawione poniżej przykładowe rozwiązanie zadania maturalnego ilustruje zasadę komponowania tekstu argumentacyjnego. W modelowych wypracowaniach pogrubioną
czcionką zaznaczono te elementy, które stanowią zamysł kompozycyjny – tezę i podporządkowane jej argumenty odzwierciedlające sposób rozumowania piszącego. Do wyróż-
nienia zwrotów i słów decydujących o spójności wypowiedzi użyto podkreśleń.

PRZEWODNIK DLA NAUCZYCIELI SZKÓ PONADGIMNAZJALNYCH 29