Page 9 - Biologia na czasie 3 - podręcznik

Budowa i rola kwasów nukleinowych

zasada
azotowa

3'
5'

5' 3'
deoksyryboza
3'
5'
reszta
fosforanowa(V)
wiązanie 3',5'-fosfodiestrowe

koniec 5' koniec 3'
Fragment łańcucha polinukleotydowego DNA. Łańcuchy polinukleotydowe powstają dzięki
połączeniu nukleotydów wiązaniami 3',5'-fosfodiestrowymi. Nazwa wiązań pochodzi od tego,
że łączą one resztę fosforanową(V) przy piątym atomie węgla deoksyrybozy (w pozycji 5') jed-
nego nukleotydu z atomem węgla w pozycji 3' reszty cukrowej drugiego nukleotydu.

Nukleotydy łączą się ze sobą, tworząc dłu- fransis krik]. Nie prowadzili oni badań labora-
gą cząsteczkę – łańcuch polinukleotydowy. toryjnych nad strukturą DNA, ale opierali się
Dwa kolejne nukleotydy łańcucha połączone są na wynikach prac innych naukowców, łącząc
wiązaniem 3',5'-fosfodiestrowym. Znajduje informacje pozornie ze sobą niezwiązane. Naj-
się ono między resztą fosforanową(V) jednego ważniejsze w tym względzie okazały się bada-
nukleotydu a cukrem następnego nukleotydu. nia przeprowadzone przez Rosalind Franklin
Końce łańcucha polinukleotydowego nie pracującą w zespole Maurice’a Wilkinsa [wym.
są jednakowe. Na jednym z nich, w pozycji 5', małrisa łilkinza]. Próbowała ona ustalić struk-
znajduje się reszta fosforanowa(V), natomiast na turę DNA na podstawie zdjęć rentgenowskich
drugim, w pozycji 3', występuje grupa hydrok- kryształów, które DNA tworzy w określonych
sylowa (–OH) deoksyrybozy. Cecha ta stała się warunkach.
podstawą do rozróżniania obu końców każde-
go łańcucha DNA i nazwania ich odpowiednio
końcem 5' i końcem 3'.
Kolejność nukleotydów w łańcuchu DNA
jest nazywana jego sekwencją. Zapisuje się
ją od końca 5' do końca 3'. Na przykład zapis
AATGCGT oznacza, że na końcu 5' łańcucha
polinukleotydowego znajduje się nukleotyd za-
wierający adeninę, a na końcu 3' – nukleotyd
zawierający tyminę.

y Kształt cząsteczki DNA
Przestrzenną budowę cząsteczki DNA udało Zdjęcie rentgenowskie kryształu DNA, uzyskane
się ustalić w 1953 r. Dokonali tego James Wat- przez R. Franklin. Widoczne ciemne plamy ułożone
w centrum w kształt X świadczą o tym, że DNA ma
son [wym. dżejms łotsn] i Francis Crick [wym. strukturę helisy.
7