Page 8 - Biologia na czasie 3 - podręcznik

1 Budowa i rola kwasów

nukleinowych

W komórkach występują dwa rodzaje kwasów v reszty fosforanowej(V),
nukleinowych: kwas deoksyrybonukleinowy v jednej z czterech zasad azotowych: cytozyny (C),
(ang. deoxyribonucleic acid – DNA) i kwas rybo- tyminy (T), adeniny (A) lub guaniny (G).
nukleinowy (ang. ribonucleic acid – RNA). Ich Deoksyryboza jest połączona z zasadą azo-
cząsteczki są polimerami, ponieważ składają się tową wiązaniem glikozydowym. Związek,
z wielu powtarzających się elementów (mono- który powstaje z połączenia zasady azotowej
merów). Monomery budujące kwasy nukleino- z cząsteczką cukru, nosi nazwę nukleozydu.
we to nukleotydy. Nukleozyd połączony z resztą fosforanową(V)
wiązaniem estrowym tworzy nukleotyd.
y Budowa DNA W DNA występują cztery rodzaje nukleotydów,
Kwas deoksyrybonukleinowy jest zbudowany różniące się rodzajem zasady azotowej wchodzącej
z czterech rodzajów nukleotydów. Każdy nu- w ich skład. Są to: nukleotyd zawierający cytozynę,
kleotyd składa się z trzech elementów: nukleotyd zawierający tyminę, nukleotyd zawie-
v pięciowęglowego cukru – deoksyrybozy, rający adeninę i nukleotyd zawierający guaninę.

Nukleotydy DNA

Nazwa nukleotydu DNA pochodzi od nazwy odpowiadającego mu nukleozydu: deoksyadenozyny,
deoksyguanozyny, deoksycytydyny lub tymidyny. Tworzy się ją wg wzoru: nukleozydo-5'-monofosforan,
przy czym 5' pochodzi od miejsca przyłączenia reszty fosforanowej – piątego węgla deoksyrybozy.
Przykładem nukleotydu jest deoksyadenozyno-5'-monofosforan, w skrócie zapisywany jako 5'-dAMP
(ang. deoxy-adenosine-5'-monophosphate).

zasada azotowa zasady pirymidynowe

wiązanie
estrowe 5' cytozyna (C) tymina (T)
wiązanie
glikozydowe
4' 1' zasady purynowe

3' 2'

reszta fosforanowa(V) deoksyryboza
Reszty fosforanowe(V) Atomy węgla deoksyrybo- guanina (G) adenina (A)
w fizjologicznym pH zy numeruje się, dodając
komórek występują znak prim ('). W ten spo- Wśród zasad azotowych w DNA wy-
w postaci anionów. sób odróżnia się je od ato- różnia się jednopierścieniowe zasady
mów węgla występujących pirymidynowe (cytozynę i tyminę) oraz
w zasadach azotowych. dwupierścieniowe zasady purynowe
(adeninę i guaninę).

6