Page 10 - Biologia na czasie 3 - podręcznik

Rozdział 1. Mechanizmy dziedziczenia

Cząsteczka DNA składa się z dwóch łańcu- że w cząsteczce DNA ilość adeniny jest równa
chów polinukleotydowych skręconych śrubowo ilości tyminy, a ilość cytozyny jest równa ilości
(helikalnie) wokół wspólnej osi. Struktura ta nosi guaniny. Prawidłowość ta jest nazywana regułą
nazwę podwójnej helisy. Utrzymuje się ona Chargaffa [wym. szargafa].
dzięki licznym wiązaniom wodorowym między Łańcuchy polinukleotydowe tworzące czą-
zasadami azotowymi wchodzącymi w skład obu steczkę DNA biegną w przeciwnych kierun-
łańcuchów, przy czym: kach – koniec 5' jednego z nich jest położony
v między adeniną a tyminą powstają zawsze w tym miejscu, w którym znajduje się koniec
dwa wiązania wodorowe, 3' drugiego łańcucha. Dlatego określa się je
v między cytozyną a guaniną powstają zawsze jako antyrównoległe (przeciwnie zorientowa-
trzy wiązania wodorowe. ne). Należy o tym pamiętać podczas zapisywa-
Kształt cząsteczki DNA stabilizują również nia sekwencji komplementarnych łańcuchów
oddziaływania hydrofobowe między sąsied- DNA. Prawidłowym zapisem łańcucha DNA
nimi parami zasad azotowych tego samego komplementarnego do AATGCGT jest więc
łańcucha. ACGCATT.
Łańcuchy polinukleotydowe DNA są wza- Wielkość cząsteczki DNA określa się w pa-
jemnie komplementarne, tzn. że skład nu- rach zasad (p.z.). Liczba par zasad odpowiada
kleotydów w jednym łańcuchu wyznacza skład liczbie par nukleotydów wchodzących w skład
nukleotydów w drugim łańcuchu. Sprawia to, cząsteczki DNA.

5' 3'
wiązanie
wodorowe

5' 5' 3' 3'
szkielet cukrowo- koniec 5' koniec 3'
-fosforanowy
deoksyryboza
zasada
azotowa
pełen
mniejszy skręt reszta zasada
rowek helisy fosforanowa(V) azotowa

koniec 5'
większy 3' 5' 5'
rowek 3' koniec 3'

5' 3'
Cząsteczka DNA ma strukturę prawoskrętnej podwójnej helisy. Po jej zewnętrznej stronie
znajdują się cząsteczki deoksyrybozy oraz reszty fosforanowe(V), tworzące szkielet cukrowo-
-fosforanowy. Do wnętrza skierowane są zasady azotowe. Wzdłuż helisy biegną dwa rowki,
dzięki którym białka łączące się z DNA mogą rozpoznać odpowiednią sekwencję nukleotydów
bez rozplatania podwójnej helisy. Na pełen skręt helisy przypada 10 par nukleotydów.
8